Янги даврда ғазал жанрининг тарақҚиёт тамойиллари

 
29 
dilsiton, nogahon, ravon 
so‗zlari qofiyani tashkil etgan. Jonlantirish, mubolag‗a, 
o‗xshatish san‘atlari qo‗llangan. Ohning tutunga aylanishi, qog‗ozning osmon 
qadar ko‗tarilishi, ko‗z yoshlarining qonga aylanishi, qog‗ozning tuynukka 
o‗xshatilishi tashbehlari qahramon dardining ulug‗ligidan darak bergan. U oddiy 
oshiq emas. U ishq bilan kasallangan. Uning dardi bedavo. Bu dard unga azaliy 
qismat. U bundan qochib ham qutulolmaydi. 
E. Vohidovda ham mavzu an‘anaviy - ishq. Lekin mazmunni ochishda 
―qalam‖ dan foydalanilgan: 
Ulfatimdir sham yanglig‘ kechalar tanho qalam, 
Men ku she’r majnunidirman, sarvqad Laylo qalam” 
Lekin qahramon o‗zgacha oshiq - u she‘riyat shaydosi. Unga ilhom tinchlik 
bermaydi. Natijada u tunlari ham bedor. Ulfati esa qalam. O‗zini she‘riyat majnuni 
hisoblagani sabab uning Laylosi - qalam. Chinakam ijodkorga qiyomatga qadar 
azoblanish ulfatdir. Bundan qutulishning chorasi yo‗q. Uning boshida qalam 
savdosi bor: 
Ahli she’rga to qiyomat ulfat o‘lmakdir azob,
Ne iloj etsin, boshida bor ekan savdo qalam.
Qalamning timsoli she‘r, tig‗ va haqdir. Uning boshini necha bor kessalar 
ham, u bir marta ham boshini egmadi. Shoirlik taqdirdir, uning umri insonlar,
yor, diyor mehrini kuylab nihoyalanadi. Bu qismatdai shoir ham, uning qalami 
ham istisno emas: 
Rost, qalam timsoli she’r,timsoli tig‘, timsoli haq, 
 Boshini ming kesdilar, bosh egmadi aslo qalam.
Yor diyor mehrini kuylab umrimiz bo‘lgay ado, 
 Men na istisno erurman, sen namustasno qalam.
Maqta‘da shoir doimo haqiqatni kuylashni niyat qiladi. Qalami bilan davr
yukini aritib, qalamiga ham hech qachon qaddini bukmaslikni so‗raydi: 
Yangrasin Erkin so‘zing, aslo tiling lol o‘lmasin,
Dast ko‘tar davron yukini, etma qadding yo qalam. 
Ikkala g‗azalda ham insonga tinchlik bermaydigan, uni har narsaga duchor 

---