Yangi asr universiteti psixologiya nazariyasi va tarixi fanidan mustaqil ish

Iroda funksiyalari

Faollashtiruvchi
Tormozlovchi

“Iroda –bu ichki va tashqi to`siqlarni yengish bilan bog`liq kechadigan, shaxsning o`z xulq-atvori, faoliyati va muomilasini boshqarishdir.”

• “Iroda –bu ichki va tashqi to`siqlarni yengish bilan bog`liq kechadigan, shaxsning o`z xulq-atvori, faoliyati va muomilasini boshqarishdir.”
• S.L.Rubinshteyn

Iroda nazariyasi va tadqiqoti to`g`risida tushuncha.

• Irodaning tadqiqoti uzoq tarixga ega bo`lib, inson ongining mohiyatini kashf qilish jarayonidan boshlab, muayyan bilimlar to`planishi tufayli shaxsning irodasi tabiatini tushunishga ilmiy yondashuv vujudga kelgan. XVII asrdayoq Gobbs va Spinozalar ta`kidlab o`tganlaridek, faollik manbai bemahsul sohaning paydo bo`lishi deb tushunish mumkin emas. Spinozaning fikricha, iroda bilan aql aynan bir narsadir. Unga bunday tasdiqiy munosabatning tug`ilishi irodani ilmiy nuq`tai nazardan tushunishni shakllantirgan bo`lsa, ikkinchi bir tomondan u mustaqil substantsiya sifatida tan olindi. V.Vundtning mulohazasicha, irodaning negizida appertsstptsiya sub`ekti tomonidan ichki faollik uniki ekanligini his qilish yotadi. Uning bu kontseptsiyasi emotsional yoki affektiv nom bilan psixologiya faniga kirib keldi.

V.I.Selivanov irodani tadqiq etish negizidan kelib chiqqan holda ayrim hulosalar chiqaradi:

Shaxsning o`z faoliyatini va tashqi olamdagi o`zini o`zi boshqarish shakllarini anglashning tavsifidir
Shaxsning xissiyoti va aql-zakovati bilan bog`liq bo`lgan xususiyatidir, ammo qaysidir harakatning motivi
Amaliy ong, o`zgaruvchi va qayta quriluvchi olam, shaxsning o`zini ongli idora qilishligidir
Shaxsning xissiyoti va aql-zakovati bilan bog`liq bo`lgan xususiyatidir, ammo qaysidir harakatning motivi xisoblanmaydi
Iroda-bu

V.A.Krutetskiy o`z asarida irodaviy sifatlar tarkibiga sobitqadamlik, mustaqillik, qat`iyatlilik, sabr-toqatlilik, intizomlilik, dadillik, jasoratlilik va tirishqoqlikni kiritadi.

• V.A.Krutetskiy o`z asarida irodaviy sifatlar tarkibiga sobitqadamlik, mustaqillik, qat`iyatlilik, sabr-toqatlilik, intizomlilik, dadillik, jasoratlilik va tirishqoqlikni kiritadi.
• A.I.Shcherbakov mana bularni kiritadi: sobitqadamlik va tashabbuskorlik, tashkillashganlik va intizomlilik, urinchoqlik va tirishqoqlik, o`zini uddalashlik, botirlik va jasoratlilik.
• V.K.Kalin irodaviy sifatlarni tasniflashga qaror qiladi. Uning nuqtai nazaricha, bazaviy irodaviy sifatlar irodaviy jarayonlar asosida vujudga keladi, ammo bunda uning intellectual va axloqiy jabhalari ishtirok etmaydi. U bazaviy sifatlarni aniqlash uchun ongning quyidagicha namoyon bo`lishini tanlaydi:
• A) faollik darajasining ortishi;
• B)zarur bo`lgan faollik darajasini quvvatlash;
• V) faollik darajasining pasayishi.
• Ana shulardan kelib chiqqan hold uchun tdvsiya qiladi; tadqiqodchi quyidagi sifatlarni mulohaza uchun tavsiya qiladi: g`ayratlilik, chidamlilik , vazminlik