Yan amos komenskiyning pedagogik tizimi

Komenskiyning pedagogik qoidalarini o‘rganing va tahlil qiling!

1. 
   Bolalarda jismoniy va madaniy kuchlami ilk yoshlik davridan boshlab izchillikda rivojlantirishni, doimo ularning takomillashishiga ko‘maklashishni talab qiladi.
   

2. 
   Tarbiya tabiatga uyg‘un bo‘lishi, tarbiyada barchani hamrna narsaga o ‘rgatish, tabiat ko‘rsatmalariga asoslanish, bolaning shaxsiy xususiyatlarini hisobga olish lozim.
   
3. 
   "Umumiy tabiiy usul buyumlarning tabiatf'dan kelib chiqadi va «inson tabiatining o ‘zi"ga asoslanadi, masalan, o ‘qitishni predmet, narsa, buyum bilan umumiy tanishtirishdan, bolalarning uni yaxlit idrok qilishlardan boshiash, undan keyin uning ayrim tomonlarini o‘rganishga o‘tish zarur.
   

Komenskiy fikricha, tarbiyaning maqsadi kishini mangulik dunyosiga tayyorlashdan iboratdir. Bu uch xil tarbiya orqali amalga oshirilishi mumkin:

1. 
   Aqliy tarbiya.
   
2. 
   Ahloqiy tarbiya.
   
3. 
   Diniy tarbiya.
   

Bu maqsad bolaning tug‘ilganidan to 24 yoshgacha amalga oshadi. Bu davr ichida bola to‘rt maktabni o‘qib tugatishi, har biri 6 yil o ‘qishi kerak deb hisoblaydi.
Komenskiy ta ’limning tabiatga uyg‘unligi mezonidan kelib chiqib quyidagi yosh davrlarni belgilaydi. U kishining rivojlanishida to‘rt davrni ajratib ko‘satadi: go‘dakIik, bolalik, o ‘smirlik, yetuklik davrlari.
M azkur prinsipning mohiyati quyidagi jadvalda to‘liq kelti- riladi:

Eslab qoling!

Ya.A.Komenskiy 1670-yilda Amsterdamda vafot etadi. Uning butun hayoti, o‘zining so‘zlariga qaraganda, «Vatanda emas, balki umrbod va tinimsiz darbadarlikda o‘tdi». Ammo u hamisha o‘z vatanini qizg‘in sevgani va yosh avlodni tarbiyalash ishiga sodiq xizmat qilganligini o‘z ilmiy faoliyati davomida isbotlab berdiki, undan ibrat olsa arziydi.

Buni bilasizmi?

Komenskiy materialni mustahkam o‘zlashtirib olishiga katta ahamiyat berib, o ‘qitilayotgan narsalarni bir-biriga bog‘lagan holda olib borish, mavzu qisqa, aniq qoidalar asosida berilishi, mashq qildirish, takrorlash kerakligini ko‘rsatadi.
U ta’limning izchilligiga e’tibor berish lozimligini ta’kidlab, mashg‘ulotlar tuzilishiga doir shunday fikr bildiradi: «Oldingi material keyingi materialga yo‘l ochib berishi kerak», ya’ni yangi material oldingi material o ‘zlashtirilgandan keyingina bayon qilinishi lozimligi materialning o ‘zlashtirilishi esa o‘z navbatida, ilgarisining mustahkamlanishiga yordam berishi kerak.
Komenskiy birinchi marta mashg‘ulotiarda sinf-dars sistemasi zarurligini asoslab beradi, bunga muvofiq bir o ‘qituvchi bir yo‘Ia butun sinf bilan muayyan o‘quv materiali bo‘yicha ishlaydi.
Komenskiyning fikriga ko‘ra: o‘quv yili hamma o‘quvchilar uchun bir vaqtda boshlanib, bir vaqtda tugallanishi, mashg‘ulotlar ketma-ket dam olish bilan almashinib turishi kerak. 0 ‘quv kuni turli sinflarda o ‘quvchilarning yosh imkoniyatlariga muvofiq ravishda qat’iy tartibga solinishi zarur.
U sinf-dars tizimini ishlab chiqar ekan, dars vaqtida o‘tgan darsni qaytarish, yangi mavzuni tushuntirish, mustahkamlash, uyga vazifa berish kerakligini alohida ko‘rsatib o‘tadi.