|
Истеъмол саватчаси таркиби
№
|
Маҳсулот номи
|
Ўлчов
брлиги
|
Истеъмол миқдори
| | | | | |
1 ойда
|
1 йилда
|
1
|
Нон ,қора
|
Кг
|
7,70
|
92,4
|
2
|
Нон , оқ
|
-«-
|
7,25
|
86,0
|
3
|
Гуруч
|
-«-
|
1,5
|
18,0
|
4
|
Вермишел
|
-«-
|
0,6
|
7,2
|
5
|
Шакар
|
-«-
|
2,1
|
25,2
|
6
|
Усимлик ёғи
|
-«-
|
0,85
|
10,2
|
7
|
Сарёғ
|
-«-
|
0,3
|
3,6
|
8
|
Мол ғушти
|
-«-
|
3,5
|
42,0
|
9
|
Калбаса пиширилган
|
-«-
|
1,8
|
21,6
|
10
|
Калбаса дудланган
|
-«-
|
1,0
|
12,0
|
11
|
Сут
|
Л
|
15,5
|
186,0
|
12
|
Қаймоқ
|
Кг
|
0,35
|
4,2
|
13
|
Сир
|
-«-
|
0,20
|
2,4
|
14
|
Тухум
|
Дона
|
1,5
|
180,0
|
15
|
Картошка
|
Кг
|
12,5
|
150,0
|
16
|
Карам
|
-«-
|
2,5
|
30,0
|
17
|
Пиёз
|
-«-
|
0,85
|
10,2
|
18
|
Олма
|
-«-
|
1,0
|
12,0
|
19
|
Сигарета
|
Пачка
|
8,0
|
96,0
| Давлат статистика қўмитаси ва унинг жойларидаги ташкилотлари томонидан истеъмол саватчасига киритилган товар ва хизматларга бўлган нархларнинг ўзгариши муттасил равишда кузатилиб борилади. Шу сабабга асосланиб дефлатор ҳисобланади. - Давлат статистика қўмитаси ва унинг жойларидаги ташкилотлари томонидан истеъмол саватчасига киритилган товар ва хизматларга бўлган нархларнинг ўзгариши муттасил равишда кузатилиб борилади. Шу сабабга асосланиб дефлатор ҳисобланади.
- Бу ерда ,
- Д1 жорий йил дефлатори.
- ИС1(Р1) жорий даврдаги истеъмол саватчасининг қиймати (жорий баҳоларда).
- ИС1(Р0) жорий даврдаги истеъмол саватчасининг қиймати (базис давр баҳоларда).
Агар дефлатор бирдан катта бўлса, у ҳолда мамлакатда инфляцион жараён кечаётган ва пул қадирсизланиб унинг сотиб олиш қобиляти пасайиб бораётгани бўлади. Нархлар даражаси пасаётган бўлса , унда нархлар индекси ёки дефлятор бирдан - Агар дефлатор бирдан катта бўлса, у ҳолда мамлакатда инфляцион жараён кечаётган ва пул қадирсизланиб унинг сотиб олиш қобиляти пасайиб бораётгани бўлади. Нархлар даражаси пасаётган бўлса , унда нархлар индекси ёки дефлятор бирдан
кичик бўлади. - Дефлятор ёрдамида ҳар бир кишининг ,оиланинг ва барча аҳолининг ҳаёт кечириш қиймати ёки турмуш даражаси қандай ўзгараётганини аниқлаш мумкун.
- Юқорида айтилиб ўтилган реал ЯИМ ҳажми,яъни ЯИМнинг ўзгармас баҳолардаги қиймати қуйдаги усулларда аниқланади.икки марталаб дефляторни ҳисоблаш усули , экстраполяция усули ва бошқалар.
- Икки марталаб дефляторни ҳисоблаш усулида қўшилган қийматни ўзгармас баҳода ҳисобланади. Бунда баҳо индекси ёрдамида дастлаб ЯИМ дефлятори, сўнгра оралиқ истеъмол дефлятори аниқланади. Шуларга асосланиб туриб қўшилган қиймат қўйдагича ҳисобланади .
Бу ерда, - Бу ерда,
- ҚҚ – қўшилган қиймат.
- ОИ – оралиқ истеъмол.
- ЯИМ ни экстраполяция усулида ўзгармас бахода ҳисоблаш учун маҳсулотнинг физик хажми индексидан фойдаланамиз.
- Бе ерда,
- ∑q0p0 -базис даврда ЯИМ нинг қиймати.
- ∑ q1p0 -жорий даврда ЯИМ нинг базис баҳоларидаги қиймати.
- –маҳсулотнинг физик хажми индекси , экстрополяция кўрсаткичи.
ҚҚ = ЯИМ – ОИ
∑q0p0*Iq=∑ q1p0
Кўрсатикичлар
|
Базис даврда
|
Жорий даврда
|
Индекс %(базис даврга
Нисбатдан)
| | | | | | |
бахо
| |
Физик хажмни
|
Ялпи ишлаб чирилган махсулот
|
150
|
260
|
130
|
| |
ДБИ жорий харжатда АФИ б-н бирга
|
240
|
480
|
150
|
| |
Махсулот ИЧ учун ОИ харжати ЯИЧ га ниспатан % да
|
100
|
180
|
|
115
| |
Махсулот ишлаб чақариш учун оралиқ истемол
|
60
|
112
|
140
|
| |
Ялпи хизмат учун ОИ харжат ЯИЧга нисбатан % хисобида
|
35
|
30
|
|
| |
ДБИ оралиқ истмол
|
80
|
104
|
130
|
| |
Махсулот соф солиги
|
38
|
69.7
|
170
|
| | Аниқланг. Аниқланг. 1.Ялпи ишлаб чиқариянчшни физик хажми индекси 2.ЯИМ ни физик хажми индекси. 3.ЯИМ нинг индекси дефлятор. ЕЧИШ. ЯИМ ни ўзгармас баходахисоблаш учун икки қарра дефлятор асосида хисоблаш. 1. ЯИМ ни хисобот давр учун ўзгарувчи бахода хисоблаш. ЯИЧ узга бахо =269/1.3+480/1.5+100*1.15=635 ЯИЧ ни физик хажми инддекси ҳисоблаш учун ҳисобот даврида ўзгармас баҳодаги қийматини базис даврдаги қийматга бўламиз Қийматига бўламиз. Қийматига бўламиз. 2.ОИ ни ўзгармас бахога ўтказамиз яъни хисобот дарвида ОИ ўзгармас бахога ўзгариши ОИўзгар бахо=112/1.4+(480*0,3)/1.5+104/1.3=256 млрд/сўм Базис даври учун ОИ хисоблаш тартиби ОИ0=60+(240*0.35)+80=224м.сўм
Iqяич=ЯИЧўзгар бохо.қий / ЯИЧо =
635/150+240+100=635/490=1,296
3. ЯҚҚ ни ҳисоблашнинг хисобот даври учун хақиқий баҳода ЯҚҚ =ЯИЧ(260+480+180)-(112+480*0.3+104)=920- 360=560 млрд. Сўм 4. Хисобот даври учун хажмни ўзгармас бахода ЯҚҚ ни хисоблаймиз ЯҚҚўзгармас бахо=ЯИЧузгар бахо -ОИ узгар бахо=635-256=379 млрд.сўм Базис даври учун ЯҚҚ хисоблаймиз. ЯҚҚ0=ЯИЧ0-ОИ0=(150+240+100)-224=266 млрд.сўм 5 . ЯИМни хисоблаш тартиби. ЯИМ=ЯҚҚ + МАХ СОФ СОЛИҚ 5.1 Хисобот даври учун ЯИМ ни хақиқий жорий бахода хисоблаймиз. 5.1 Хисобот даври учун ЯИМ ни хақиқий жорий бахода хисоблаймиз. ЯИМ1=ЯҚҚ1(560)+ мах соф солиқ(69.7)=629.7млрд.сўм 5.2 Хисобот даври учун ўзгармас бахода ЯИМ хисоблаймиз. ЯИМ1=ЯҚҚ1ўзгар бахо(379)+ соф солиқ(69.7)/1.7=420 млрд.сўм 5.3 ЯИМ базис давр учун хисоблаш тартиби. ЯИМ0=ЯҚҚ0 (266+38)=304 млрд.сўм 6.ЯИМ ни физик хажми индекс тенг, хисобот даврда ЯИМ, 6.ЯИМ ни физик хажми индекс тенг, хисобот даврда ЯИМ, ўзгармас баходаги қийматини базис даврда ЯИМ0 жорий баҳодаги қийматига бўлиб хисоблаймиз. 7. ЯМИ ни дефлатор индексни 2хил усулда хисоблаш мумкун. 7.1 ЯИМ 1 хисобот даврдаги хақиқий жорий баҳодаги қийматини шу даврда ЯИМ ни ўзгармас баҳода қийматини бўлиб ҳисоблаймиз. 7.2 ЯИМ наминал ўсиш даражасини физик хажимини хисоблаш.
Iqяич=ЯИЧўзгар бохо.қий / ЯИЧо =
420/304=1.382 yoki 138.2 %
Iдефяим=ЯИМ1 / ЯИМўзгар.бохо =
629.7/420=1.494 yoki 149.9 %
Iдефяим=(ЯИМ1 / ЯИМ0 )/Iдеф =
(629.7/304)/1.382=1.494 yoki 149.9 %
Эътиборингиз учун раҳмат
Do'stlaringiz bilan baham: |
