Yakuniy tovarlar va xizmrtlarni ishlab chiqarishda sarflangan oraliq tovarlar va xizmatlar bahosi yaimga qoʻshilmaydi

Turg’un ishsizlik mеhnаtgа lаyoqаtli аhоlining ish jоyini yo’qоtgаn, ishsizlik bo’yichа nаfаqа оlish huquqidаn mаhrum bo’lgаn vа fаоl mеhnаt fаоliyatigа hеch qаndаy qiziqishi bo’lmаgаn qismini qаmrаb оlаdi.Standartishsizlikdarajasi, ishsizishchilarsoniga, mavjudbo'lganvaqtichidaistalganmavjudbo'lganfuqarolikishchikuchigabo'linishgateng."Haqiqiy" ishsizlikdarajasiyarimkunlikishbilanbandbo'lganlarnio'zichigaoladi, ammodoimiyishkuniniafzalko'radi.Ko'podamlarbunihaqiqiyishsizlikdarajasidebhisoblashadi, chunkiagaruishjoyibo'lganidato'liqkunlikishbilanshug'ullanadiganlarninghammasihisobgaolinadi.taklifqildi. Bu ishchi kuchidagi bo'shliqni haqiqatan ham o'lchashning samarali usuli.
3..Ялпи талаб – уй хўжаликлари, корхоналар, ҳукумат ва чет эллик харидорларнинг баҳоларнинг маълум даражасида иқтисодиётда ишлаб чиқарилган якуний товарлар ва хизматларнинг умумий ҳажмига бўлган талабидир.Ёки бошқача қилиб айтганда ялпи талаб иқтисодиётда ишлаб чиқарилган якуний товарлар ва хизматларни сотиб олишга қилинган умумий ҳаражатлар йиғиндисидир. Формула кўринишида ялпи талабни қуйидагича тасвирлаш мумкин: АД = С + I + G + Xn.Баҳолар даражаси ва талаб қилинган миллий маҳсулот ҳажми ўртасидаги боғлиқликни ифода этувчи чизиқ ялпи талаб эгри чизиғи деб аталади. Буни чизма кўринишида тасвирлаш мумкин (9-чизма).

Бундай сурилишнинг сабаби ҳар хил. Маълумки, алоҳида олинган товарлар бозорида талаб эгри чизиғининг сурилишига асосан даромад самараси ва ўринбосар товарлар сабаб бўлади. Айрим товарларнинг баҳоси пасайганда, истеъмолчиларнинг пул даромадлари кўпроқ маҳсулот сотиб олиш имконини беради (даромад самараси). Шунингдек, баҳо пасайганда истеъмолчи ушбу товарни кўпроқ бошқа сотиб олади, чунки у бошқа товарларга нисбатан арзонроқ бўлади (ўрнини босадиган товарлар).


Билет 20.
1.Номинал ЯИМ - бу жорий баҳоларда ҳисобланган ЯИМ.
Реал ЯИМ – бу таққослама (базис) баҳоларда ҳисобланган ЯИМ.
Номинал ва реал ЯИМларни таққослаш ёрдамида мамлакатдаги нархларнинг умумий даражасининг динамикасини баҳолаш мумкин. Бу жараёнда ЯИМ дефляторидан фойдаланилади ва уни ҳисоблаш формуласи қуйидагича: