Ядерная энергетика

Atom energetikasi

• Atom energetikasi - yadro energiyasini ishlab chiqarish va ulardan foydalanish bilan shug'ullanadigan energetika sohasidir

Ishlash prinsipi

• Odatda yadro energiyasini olish uchun uran-235 yoki plutoniy yadrolarining zanjirli yadro reaktsiyasidan foydalaniladi. Neytronlar yadro bilan to'qnashganda bo'linadi, yangi neytronlar va bo'linish qismlari hosil bo'ladi. Bo'linish neytronlari va bo'linish qismlari katta kinetik energiyaga ega. Bo'lakchalarning boshqa atomlar bilan to'qnashuvi natijasida bu kinetik energiya tezda issiqlikka aylanadi.

Reaktor turlari

• Atom elektr stantsiyalari ularga o'rnatilgan reaktorlarga muvofiq tasniflanadi:
• Yoqilg'i atom yadrolarining neytronni yutish ehtimolligini oshirish uchun mahsus susaytirgichlardan foydalanuvchi issiq neytronlar reaktori.
• Yengil suvdan foydalanuvchi reaktorlar
• Tez neytronlardan foydalanuvchi reaktorlar
• Neytronlarning tashqi manbalaridan foydalanadigan subkritik reaktorlar
• Termoyadroviy reaktorlar

Qo’llanilishi

• Yadro energiyasi atom elektr stansiyalarida ishlab chiqariladi, atom muzyorarlarida, atom suv osti kemalarida ishlatiladi;
• AQSh kosmik kemalar uchun yadroviy dvigatel yaratish dasturini amalga oshirmoqda, shuningdek, samolyotlar va tanklar uchun yadroviy dvigatel yaratishga urinishlar bo'lgan.

Atom elektrstansiyalarining afzalliklari

• VVER-1000 turidagi bitta reaktor tomonidan yil davomida ishlatiladigan yoqilg'ining qiyosiy hajmi

• Ishchi yoqilg'i juda oz miqdorda sarf bo'lishi va qayta ishlovdan so'ng uni qayta ishlatish imkoniyati borligi (taqqoslash uchun, 2000 MW quvvatga ega bo'lgan Troitskaya GRES bir kunda ikki temir yo'l sostavi miqdoridagi ko'mirni yoqadi);
• Yuqori quvvatga egaligi;
• Nisbatan past energiya narxi;
• Quyosh yoki shamol energetikasidan foydalanish imkoniyatlari cheklangan joylarda yirik suv-energetika resurslaridan, yirik konlardan uzoqda joylashgan hududlarda joylashtirish imkoniyati;
• Atmosferaga an'anaviy issiqlik stantsiyasiga qaraganda kamroq radioaktiv chiqindilarni chiqaradi

Iqtisodiy salmog’i

• Energetikaning yadro sektori tabiiy energoresurslari etarli bo'lmagan sanoati rivojlangan mamlakatlarda muhim manba hisoblanadi —Fransiya, Belgiya, Finlyandiya, Shvetsiya, Bolgariya, Yaponiya va Shveytsariya.
• Ushbu mamlakatlar atom elektr stantsiyasi hisobidan 20 dan 50% elektr energiyasini ishlab chiqaradi. AQSh atom elektr stantsiyasi yordamida elektr energiyasining faqat sakkizdan bir qismini ishlab chiqaradi.
• Ukrainada atom energetikasi yalpi elektr ishlab chiqarishining deyarli 50% ulushini tashkil qiladi.

Litva yadro energiyasidan foydalanish bo'yicha mutlaq etakchi bo'lib qolmoqda. U mamlakatning barcha elektr energiyasining 100 % ta'minlaydigan va qo'shni mamlakatlarga sotadigan yagona Ignalin atom elektr stantsiyasiga ega. Hozirda Litva stansiyadan foydalanishni davom ettirish masalasini qarab chiqmoqda, shuningdek, yangi turdagi energiya blokini qurish masalasi hal qilinmoqda (Ignalin stantsiyasi Chernobil AESi bilan bir xil turdagi energiya bloklarini ishlatadi).

• Litva yadro energiyasidan foydalanish bo'yicha mutlaq etakchi bo'lib qolmoqda. U mamlakatning barcha elektr energiyasining 100 % ta'minlaydigan va qo'shni mamlakatlarga sotadigan yagona Ignalin atom elektr stantsiyasiga ega. Hozirda Litva stansiyadan foydalanishni davom ettirish masalasini qarab chiqmoqda, shuningdek, yangi turdagi energiya blokini qurish masalasi hal qilinmoqda (Ignalin stantsiyasi Chernobil AESi bilan bir xil turdagi energiya bloklarini ishlatadi).