Я. Алиев – тдиу “Саноат иқтисодиёти” кафедраси доценти, и ф. д

 
9.2. Штрих кодларнинг яратилиши ва уни халқаро савдога 
таъсири 
Штрих код
– бу қора ва оқ ранглардан иборат бўлган, техника 
воситалари орқали маълум бир ахборотни ҳисоб-китоб қилишга 
ёрдам берадиган жараён ҳисобланади.
Штрих кодлаш тарихига назар ташлайдиган бўлсак, 1948 йили 
Дрекселя (Филадельфия) университети аспиранти Бернард Силвер 
(1924–1962) 
маҳаллий 
озиқ-овқатлар 
ишлаб 
чиқарадиган 

---

102 
компаниясининг 
президенти 
университет 
деканидан 
янги 
автоматик тарзда маҳсулотлар ҳақидаги ахборотни ўқийдиган ва 
ҳисоблайдиган тизим яратишини сўраганини эшитиб қолди. 
Б.Сильвер бу ҳақда дўстлари – Джордин Джохэнсон ва Норман 
Джозеф Вудландларга сўзлаб берди. Улар биргаликда маркировка 
тизими устида изланишга киришдилар.
Улар томонидан биринчи ишлаб чиқилган тизим ултрабинафша 
сиёҳлардан иборат бўлиб, у жуда қиммат ҳамда вақт ўтиши билан 
ўчиб кетарди. Тизимни амалга ошириш мумкинлигига ишонган 
Н.Д.Вудланд ишни давом эттириш учун Флоридага борди.
Кейинги уринишларида Морзе алифбоси унга ёрдам берди. У
ўзининг биринчи штрих-кодини денгиз қирғоғидаги қумдан тузди: 
“Мен фақатгина пастдаги нуқта ва тиреларни кенгайтирдим ва 
улардан қисқа ва узун вертикал чизиқлар ҳосил қилдим” деб 
таърифлаган. 
Штрихларни ўқиш учун у оптик саунтрек ва кинофилимлар 
овозини ёзиб оладиган технологик қурилмаларидан фойдаланди.
1949 йили октябр ойида Н.Вудланд ва Б.Сильвер патент 
бюросига ариза беришди.
1952 йили 7 октябрда ўзларининг ихтиролари учун 
2612994-рақамли америка патентини олишди.
Чизиқли штрих код 

---

103 
Икки ўлчамли штрих код
 
1 – Мамлакат коди. 
2 – Таёрловчи коди. 
3 – Товар коди. 
4 – Назорат рақами. 
5 – Товар белгиси, Лицензия асосида ишлаб чиқарувчи.