Я. Алиев – тдиу “Саноат иқтисодиёти” кафедраси доценти, и ф. д

8.3. 
Маҳсулот 
сифатини 
ошириш 
иқтисодий 
самарадорлигини аниқлашнинг асосий услубий тамойиллари 
Етакчи фирмалар фаолиятининг асослари қуйидагилар бўлиб 
қолди: 
—
олий бўғин раҳбарлари манфаатдорлиги; 
—
иш сифатини яхшилаш бўйича кенгаш ташкил қилиш; 
—
барча раҳбарлар таркибини ишни яхшилаш жараёнига жалб 
қилиш; 
—
жамоа иштирокини таъминлаш; 
—
индивидуал иштирокни таъминлаш; 
—
тизимларни 
такомиллаштирувчи 
гуруҳларни 
яратиш 
(жараёнларни бошқарувчи гуруҳлар); 
—
таъминловчиларни тўлароқ жалб қилиш; 
—
бошқариш тизимлари ишлаш сифатини таъминлаш; 
—
ишни яхшилашнинг қисқа муддатли режалари ва узоқ 
муддатли стратегияларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш; 
—
хизматларни тан олиш тизимини яратиш.
Айниқса, бошқариш тизимлари ишлаш сифатини таъминлаш 
йўналишида тўхталиб ўтиш керак. Сифатни бошқариш бўйича 
консультантлар сифат ва ишончлиликни бошқарувчи хизматлар 
ҳаракат ва ресурсларини муаммоларни аниқлаш ва хатоларни 

---

98 
тўғрилашга йўналтирганларига эътибор беришган.
Натижада оғишлар бўйича бошқариш тизими шаклланган. Бу 
тизим хатоларга жавоб қайтарган, лекин профилактик чора-
тадбирларга ҳамда ишлаб чиқариш жараёни билан боғлиқ бўлмаган 
бўлинмаларга муносиб баҳо бермаган. Сифатни таъминлаш 
фирманинг ишлаб чиқариш-хўжалик фаолиятини бошқарувчи 
тизимларга боғлиқ деган хулоса чиқарилган. 
Сифат бўйича етакчи консультантлардан бири Ф.Кросби 
рағбатлантириш тизими муҳимлигига эътиборни жалб қилди. 
Ходимлар хизматларини тан олиш ва юксак натижаларга эришишга 
қизиқтириш замонавий сифат менежментининг таркибий қисмидир. 
1951 йилда Деминг мукофоти ҳақида низом ишлаб чиқилди ва у 
умумий сифатни бошқариш (ТQМ) модели асосини яратди. У модел 
экспертларнинг кенг доирасидан тушадиган маълумотни мунтазам 
тахлилини ва сифатга янгича қарашни назарда тутади. Деминг 
мукофоти Япония сифатига эришишда катта рол ўйнади. Кейинроқ, 
1987 йилда АҚШ да Малколм Балдридж номидаги мукофот таъсис 
этилди. М.Балдридж мукофоти моделининг ривожи бизнес 
натижалари ва жамиятга қилган таъсирни баҳоловчи Европа сифат 
мукофоти бўлди.