Xxi-asrda islom postmodern dunyoda qiblani topish

Soteriologiya (yunon. sõtērion < najot + ingl. -logy- shunoslik) qutqarishni, xususan, Iso Masih amalga oshirgan qutqaruvni o‘rganuvchi ilohiyotshunoslik. - Tarj.

Reestr [polyak. rejestr < so‘nggi lot. regestrum, registrum]. 1. eski. eski ro‘yxat. Mulkni taftish qilish . | | 2. Hujjatlar, ishlar va hk.ni yozib borish daftari. - Tarj.

An'anaviy islom lug‘atida bu fasldan ko‘ra vasl, mahvdan ko‘ra nahv istagi, yoki iboratdan ko‘ra ishorat uslubini ifodalaydi. Qur'onning nasx qilishiga so‘fiylarcha yondashishni ko‘rib chiqishda, garchi andalusiyalik mistik Ibn Arabiy (vaf.1240 yil) haqda «plyuralist» deb keng tarqalgan ma'lumotlarni ziddiyatlarni bartaraf etishga oid kam miqdordagi bayonotlarni sharhlash orqali muvozanatga keltirish talab etilsa-da, asosiy e'tibor faylasufning o‘ziga qaratiladi. Masalan, uning ikkita risolasida xristianlar mushrikun (ko‘pxudolilar) deb tavsiflanadi. Qarang: Muhyi'l-Din Ibn

'Arabi, Muhadarat al-abrar wa-musamarat al-akhyar fi'l-adabiyat wa'l-nawadir wa'l-akhbar (Cairo,
1324/1906), II, 284; va uning Tadhkirat al-khawass asari, uni Rojer Deladri Ibn ‘Arabî: La
Profession de Foi (Tadhkirat al-khawâçç wa‘aqidat ahl al-ikhtiçaç)deb tarjima qilgan (Paris, 1978), 274. «Plyuralist» va «universalist» tushunchalari Mavlono she'riyatida ham uchraydi. «Plyuralist» tushunchasiga qarshi dalillar haqida qarang: Legenhausen, pp. 134-138.

229. 
     Kontekstuallash (ingl. contextualisation) 1 So‘zning ma'nosini tushunib olishga yordam beradigan diskurs. 2. Biror narsa mavjud bo‘ladigan yoki ro‘y beradigan bir-biriga bog‘liq sharoitlar: muhit, joy. ("Britannika")
     
230. 
     Sunniylarning bir murosaga kelgani Abu Hamid G'azzoliyning Al-iqtisad fi'l-i'tiqad (Qohira, 1972) asarining 209-sahifasida shunday keltiriladi: «Yahudiylar, xristianlar va barcha boshqa dinlarga e'tiqod qiluvchilar: zardushtiylarmi, butparastlarmi yoki boshqalarmi, bundan qat'i nazar, Qur'onda keltirilganiday va musulmon jamoasi («ummat») o‘zaro kelishib olganiday («ijmo») «kofir» deb hisoblanishi kerak. Esakkning musulmon ilohiyotshunosligida Kopernik inqilobini amalga oshirish taklifi Qur'an, Liberation and Pluralism (Oxford, 1997) asarida bayon qilingan.
     
231. 
     Eng diqqatga sazovori «Baqara» surasining 62-oyatidir: "Albatta, iymon keltirgan zotlar, yahudiy bo‘lganlar, nasroniylar va sobiiylar (farishtalarga sig‘inuvchilar) - (ulardan) qaysilari (avval qaysi dinda bo‘lganlaridan qat'i nazar, iymonga kelib, yolg‘iz) Allohga, Oxirat kuniga ishonsa va yaxshi amallar qilsa, o‘shalarga Parvardigorlari huzurida ajr bordir va ulur uchun xavfu xatar, g‘am-anduh yo‘qdir". Klassik tafsir buni islomni qabul qilgan g‘ayridinlarni tavsiflash uchun keltiradi. Ayyub o‘zining yaqinda chop etilgan asarida bunga qarshi fikr bildiradi: «Nearest in Amity: Christians in the Qur'an and contemporary exegetical tradition', Islam and Christian-Muslim Relations 8/ii (July 1997), pp. 145-64.
     
232. 
     G. D'Costa, ‘John Hick's Transcendental Agnosticism', in H. Hewitt (ed.), John Hick's Philosophy of Religion (London, 1990), 130-47. 1) Transtsendental [nem. transzendental < lot. trānscēndere
     

ko‘chmoq, chegaradan tashqariga chiqmoq]. Ffals. Kant falsafasida: oldindan berilgan, tajriba tufayli orttirilmagan, undan oldingi tajribaga bog‘liq bo‘lmagan. 2) Agnostitsizm [ingl. agnosticism <
yunon. agnōstos bilib bo‘lmaydigan]. fals. Ob'ektiv borliq va uning qonuniyatlarini bilish mumkinligini inkor qiladigan falsafiy ta'limot. - Tarj.

229. 
     Abu'l-Mu'in al-Nasafi, Tabsirat al-adilla fi usul al-i'tiqad, ed. Claude Salama (Damascus, 1990), p.22.
     
230.