Xxi asr haqiqatdan ham axborotlashgan jamiyat asri deb tan

 
 

---

6.3. MAC-adres tushunchasi va uning qo‘llanilishi 
MAC adreslar fizik dareslar lokal tarmoqda qurilmalarni noyob 
idintifikatori hisoblanadi. Bitta qurilma uchun noyob xisoblanib boshqa 
bir qurilmada takrorlanmaydi. Bu adres qurilmaga zavodda ishlab 
chiqarilish mobaynida uning doimiy xotirasiga (energiyaga bog‗liq 
bo‗lmagan xolda ishlovchi) yoziladi va u o‗zgarmaydi. Masalan tarmoq 
kartalari yoki mashrutizatorlarning portlariga. 
Abbreviatura MAS abbreviaturasi (qisqartmasi) ingliz tilidan 
olingan bo‗lib Media Access Control – kirishni nazoratlash vositasi 
ma'nosini anglatadi.
6.3.1.MAC adres strukturasi. 
Bu fizik adres 6 baytdan iborat. Uni o‗n oltilik sanoq tizimida 
ifodalash mumkin va quyidagi formatda yozish mumkin: 00-aa-00-64-
c8-09 yoki 00:aa:00:64:c8:09. Har bir baytlar bir biridan devis yoki ikki 
nuqta bilan ajratiladi. Buning sababi adres ko‗rinishidan yaqqol esda 
qolish va tushinishga oson bo‗lishi uchun.
MAC adresning dastlabki uch bayti OUI (Organizational Unique 
Identifier) – ya'ni, tashkilotning noyob adresi deb nomlanadi. Ya'ni bu 
dastlabki 3 bayt ishlab chiqaruvchiga tegishli xisoblanadi va ma'lum bir 
ishlab chiqaruvchiga tegishli barcha tarmoq qurilmalarining MAC 
adreslarini dastlabki u bayti bir xil bo‗ladi. Keyingi uch bayti esa aynin 
bitta qurilmaning idintifikatori bo‗lib u qurilmani ishlab qicharish 
vaqtida zavodda yoziladi. Bu qismi shu bir ishlab chiqaruvchining 
qurilmalarida takroriy bo‗lmaydi, ya'ni bitta ishlab chiqaruvchi 
tomonidan ishlab chiqarilgan qurilmaning MAC adresini oxirgi uch 
bayti noyob o‗ladi. Shuni e‘tiborga olish kerakki MAC adres bu 
kompyuterning emas balki undagi tarmoq kartalarining fizik adresidir. 
Demak bir kompyuter turli MAC adreslar orqali turli tarmoqlarga 
ulanishni amalga oshirishi mumkin. 
Ulanishi lozim bo‘lgan tarmoqning hususiyatlariga, masalan 
ulanishdagi muhit, ulanish protokollari, umumiy qili aytganda 
texnologiyasiga mos ravishda tarmoq kartalasi simsiz, o‘rama juftli mis 
kabelli, optik kabelli bo‘lishi mumkin. Bir kabel bir vaqtda bir necha 
tarmoq kartalariga ega bo‘lishi mumkin. Bu holatda u bir nech MAC 
adreslar orqali tarmoqga ulana oladi.
Ixtiyoriy kompyuterning tarmoq kartasining MAC adresini ko‗rish 
uchun Windows operatsion tizimining komandalar qatoriga kirish va u 
Yerga "ipconfig -all" komandasini kiritish lozim. Faqat qo‗shtirnoqsiz 
albatta.

---

6.3-rаsm. Windows komandalar qatorida МАС adresini ko`rish 
Yuqoridagi 
rasmda 
ulanishning 
nomlanishini 
va 
tarmoq 
kartasining MAC adresini ko‗rish mumkin. 
Agar tarmoqga ulanish aktiv xolatda turgan bo‗lsa uning belgisiga 
ikki marta cherting va ochilgan oyning ―Podderjka‖ bandiga o‗ting. 
So‗ngra MAC adresni bilish uchun ushbu oynadagi ―Podrobnosti‖ 
tugmasini bosish lozim.

---

6.4 – rаsm. Windows tarmoq ilovasida МАС adresini ko`rish
Paydo bo‗lgan dialog oynasida birinchi qatorda ushbu ulanishni 
amalga oshiruvchi tarmoq kartasining MAC adresi aks ettiriladi.