Xxi asr haqiqatdan ham axborotlashgan jamiyat asri deb tan

5.2.1.WDM li tizimlarning blok sxemasi 
Kanallari to‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirilgan WDM 
tizimlarining asosiy qismlari bu uzatish qismi, liniya qismi va qabul 
qilish qismidir. Bu har bir qismlar o‘ziga hos elementlardan tashkil 
topadi. Quyidagi 5.4- rasmda WDM li tizimlarning asosiy sxemasi 
ko‘rsatilgan. 
5.4-rasm. WDM asosidagi tizimlarning asosiy sxemasi 
Tizimning uzatuvchi qismi turli manbalardan kirishda n 
ma‘lumotlar oqimi (tashuvchining to‘lqin uzunligiga ega bo‘lgan 
kodlangan raqamli impulslar raqamli ketma-ketligi)ni qabul qiladi. 
Bunday oqimlar mos keluvchi interfeyslarda (Int) qayta ishlanadi va 
optik modulyatorlar (M) yordamida tashuvchisi modulyatsiyalanadi. 
To‘lqin uzunligiga ega bo‘lgan modulyatsiyalangan optik tashuvchilar 
WDMMUX 
multipleksorlari 
yordamida 
modulyatsiyalanadi 
va 
kuchaytiriladi. Undan keyin esa chiqishdagi agregat oqimlar tolaga 
uzatiladi. 
Qabul qiluvchi qismda esa tola chiqishidan oqim qabul qilinadi va 
kuchaytiriladi, demultipleksorlanadi, ya‘ni to‘lqin tashuvchiga ega 
bo‘lgan oqimlarga ajratiladi, detektorlanadi, kirishdagi filtr esa o‘zaro 
o‘tuvchi shovqinlarni kamaytirish va detektorlashda shovqin 
bardoshlikni oshirish uchun qo‘llaniladi va DM yordamida 
demodulyatsiyalanadi, 
ya‘ni chiqishda kodlangan boshlang‘ich 
impulslar ketma-ketligi hosil bo‘ladi. 
WDM ning birinchi multipleksorlarida ikkita tashuvchi (1310 nm 
va 1550 nm) dan foydalanilgan. Ularning orasidagi farq 240 nm ni 
tashkil qilganligi (katta oraliqni) sababli, ularni ajratishda maxsus filtrlar 
talab qilinmagan. 
Hozirgi paytda kanallarni ajratish bo‘yicha uchta konkurent 
texnologiya qo‘llaniladi. Shulardan ikkitasi integral optika asosida AWG 

---

(Arrayed Waveguid Grating) to‘lqin o‘tkazgich massividagi difraktsion 
panjara asosida tashuvchilarni ajratish, ikkinchisi esa CG (Concave 
Grating) buklangan difraktsion panjara yordamida tashuvchilarni 
ajratishdir. Uchinchi texnologiyada esa odatdagi yangi texnologiya 
satxidagi diskret optika qo‘llaniladi. Bunda kanallarni ajratish uchun uch 
o‘lchamli optik multipleksor texnologiyasidan foydalaniladi. (3-D 
Optiks WDM). Optik multipleksorlashni xususiyatlarini quyidagi 
jadvalda o‘zaro solishtirish: 

---

5.3-jadval 
Te
xnol
og
iya
K
a
na
ll
a
rni
ng 
m
a
ksi
m
a
l so
ni
(nm
) 
K
a
na
ll
a
rni
ko‘
chi
ri
sh
O
li
b ke
la
d
iga
n 
yo‘
qot
ish
(
d
B
) 
O
‘z
ar
o 
o‘
tuvc
hi
so‘
ni
sh
(dB
) 
P
ol
ya
ri
z
a
tsi
ya
ga
se
z
uvc
ha
nl
ik
(%)
AWG 
32 
0.1-15 
6-8 
-5 ’ -29 
2 
CG 
78 
1-4 
10-16 
-7 ’ -30 
2-50 
3-D Optiks 
WDM 
262 
0.4- 250 
2-6 
-30 ’ -
55 
0 
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki 3-D Optiks WDM beshta parametrdan 
to‘rttasi bo‘yicha afzallikka ega va uni HDWDM satxigacha 0,4 nm dan 
kam bo‘lmagan kanallarni ko‘chirishda WDM tizimlarida qo‘llash 
mumkin.