Xvii-мавзу

2-chizma
Iqtisodiy muvozanat darajasini aniqlashning yalpi sarflar va ishlab chiqarish hajmini taqqoslash usuli


YAlpi xarajatlar,
S+I_n
(S+I_n=SMM)
S+I_n
S
E Retsession
(S+I_n)_E farq


Inflyasion
farq

I_n


45
SMM_E Real ishlab chiqarish hajmi, SMM

To‘la bandlik sharoitida yalpi sarflar SMM hajmi bilan mos kelmasligi mumkin. Bu mos kelmaslik chizmada retsession yoki inflyasion farq ko‘rinishida ifodalangan. YAlpi sarflarning SMM hajmidan kam bo‘lgan miqdori retsession farq, yalpi sarflarning SMM hajmidan ortiqcha bo‘lgan miqdori inflyasion farq deyiladi.

Jamg‘arma va investitsiyalarni taqqoslash usulining mohiyati shundaki, ishlab chiqarilgan mahsulotning har qanday hajmi shunga mos daromad hajmini beradi. Biroq aholi bu daromadning bir qismini iste’mol qilmasdan jamg‘armaga qo‘yishi mumkin. Jamg‘arma «sarflar – daromadlar» oqimidan potensial sarflarni olib qo‘yish hisoblanadi. Bunda jamg‘armaga qo‘yilgan mablag‘ investitsiyalar bilan to‘liq qoplansa, yalpi sarflar ishlab chiqarish hajmiga teng bo‘ladi (18.3-chizma).
3-chizma
Iqtisodiy muvozanat darajasini aniqlashning jamg‘arma va investitsiyalarni taqqoslash usuli


Jamg‘arma (S) va
investitsiya (I_n)
S


I_n
SMM_E Real ishlab chiqarish hajmi,
SMM
Investitsion sarflarning ko‘payishi ishlab chiqarish hajmi va daromad darajasining o‘sishiga olib keladi. Bu o‘zaro natija multiplikator samarasi bilan izohlanadi. Multiplikator tushunchasi «ko‘paytiruvchi» degan ma’noni anglatadi. Multiplikator samarasining mohiyati investitsiya hajmining o‘sishi jamiyat milliy daromadining unga nisbatan ko‘proq o‘sishiga olib kelishi orqali ifodalanadi.