Xush kelibsiz! Ushbu presentatsiya Elto’rayev Shahzod tomonidan tayyorlandi



Download 0,52 Mb.
bet2/4
Sana17.07.2022
Hajmi0,52 Mb.
#813968
1   2   3   4
Bog'liq
fizika.mus.2

Faraz qilamizki, bir jinsli moddada parallel nurlar dastasi tarqalayotgan bo’lsin. Bu moddada yorug’likning tarqalish yo’nalishiga perpendikulyar bo’lgan ikkita parallel sirt bilan chegaralangan dl qalinlikdagi cheksiz yupqa qatlamni ajratib olamiz. Nurlarning bu qatlamdan o’tishida energiya oqimining zichligi - dU miqdorda o’zgaradi. Bu - dU kamayishni berilgan yutuvchi qatlamdagi energiya oqimi zichligining o’ziga va qatlamning qalinligiga proporsional bo’ladi deb faraz etish mumkin.

Faraz qilamizki, bir jinsli moddada parallel nurlar dastasi tarqalayotgan bo’lsin. Bu moddada yorug’likning tarqalish yo’nalishiga perpendikulyar bo’lgan ikkita parallel sirt bilan chegaralangan dl qalinlikdagi cheksiz yupqa qatlamni ajratib olamiz. Nurlarning bu qatlamdan o’tishida energiya oqimining zichligi - dU miqdorda o’zgaradi. Bu - dU kamayishni berilgan yutuvchi qatlamdagi energiya oqimi zichligining o’ziga va qatlamning qalinligiga proporsional bo’ladi deb faraz etish mumkin.

-dU = kU dl

k - koeffitsiyent yutuvchi moddaning xususiyati bilan aniqlanib, yutish koeffitsiyenti deb ataladi.

Yorug’lik dispersiyasi nima?

Yorug’lik dastasi uch yoqli prizmadan o’tayotganda, nur prizma asosiga tomon og’adi. Ammo bu yorug’lik oq yorug’lik dastasi bo’lsa, u prizmadan o’tgandan o’tgandan so’ng, og’ibgina qolmay, balki uni prizma moddasi rangli dastalarga ham ajratadi. Bu hodisa yorug’lik dispersiya deb ataladi. Buni birinchi marta 1666-yilda Isaak Nyuton optika sohasida qilgan bir bir qancha ajoyib tajribalarida tekshirgan edi.

Dispersiya o’zi lotincha bo’lib, dispergo - “sochaman” degan ma’noni beradi.

Nyuton tajribalarida yorug’lik manbai sifatida Quyosh nuri bilan yoritiladigan deraza yog’ochidagi kichkina teshik olingan edi. Teshik oldiga prizma qo’yilganda, devorda dog’ o’rniga, bo’yalgan yo’l hosil bo’ldi, Nyuton bu yo’lni spektr deb atadi. Bunday spektrda birin-ketin bir-biriga o’tuvchi yettita asosiy rang: qizil, zarg’aldoq, sariq, yashil, havo rang, ko’k va binafsha ranglar bor edi. Bularning har biri spektrning har xil o’lchamdagi qismlarini egallaydi. Spektrni eng katta qismini binafsha, eng oz qismini esa qizil yo’l tashkil etadi.


Download 0,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish