Xusanov obidjon ning umumiy fizika fanidan mustaqil ishi

Ideal gazning issiqlik holati tenglamasi
Agar rasm 1.1da ko‘rsatilgan idishga ideal gaz to‘ldirilgan deb faraz qilib uni qizdirsak, ya’ni gazga issiqlik miqdori bersak, gazning holati o‘zgaradi. Idishdagi ideal gaz uchun (8) tenglikning dastlabki (isitilmagan) va isitilgandan keyingi holatlari uchun quyidagini yozamiz:

(17)

bu erda p₁, V₁, T₁- gazning dastlabki holatidagi ko‘rsatkichlari;

p₂, V₂, T₂- gazning isitilgandan keyingi ko‘rsatkichlari.

YUqoridagi ikkala tenglikning bir-biriga mos ravishda nisbatini olib, quyidagilarni hosil qilamiz:

(18)

Tenglik tomonlari ko‘rsatkichlari o‘rnini almashtirib ifodani ixtiyoriy miqdordagi ideal gaz uchun ham yozish mumkin. Masalan, 1kg gaz uchun mos ravishda yozish mumkin,

(19)

(19) tenglikdan ko‘rinib turibdiki, ifoda gaz uchun o‘zgarmas miqdor ekan. Bu o‘zgarmas miqdor gaz doimiysi deb yuritiladi va R bilan ifodalanadi, ya’ni:

(20)

Oxirgi (20) tenglik ideal gazning issiqlik holatining termik tenglamasi yoki soddaroq holatda, 1kg ideal gaz uchun holat tenglamasi deyiladi. Bu tenglama 1 kg har qanday holatdagi ideal gaz uchun harorat, bosim va hajm orasidagi bog‘lanishni ifodalaydi. Ba’zi holatlarda (20) tenglikni Klapeyron tenglamasi deb ham yuritiladi.

Gaz doimiysi -R gazni tavsiflovchi kattalik bo‘lib, u faqat gazning ximiyaviy tarkibiga bog‘liqdir.

Agar (20) tenglikdagi ning o‘rniga qiymatini qo‘ysak, ixtiyoriy

(G kg) miqdoridagi ideal gaz uchun gaz holati tenglamasini olamiz, ya’ni;

(21)

(11) va (12) tengliklardagi kattaliklar quyidagi o‘lchov birliklarida o‘lchanadi, r (n/m²), T (K), V (m³) va m (kg). U holda