Xujayra muxandisligi. Reja

Dastlabki o’simlik materiallarini sterilizasiya qilish (R.G.Butenka, 1990 yil)

Ozuqa muhiti
Ajratib olingan hujayralar va to’qimalarni o’stirish uchun mo’ljallangan ozuqa muhitlari, o’simliklarni yaxshi o’sishi uchun kerak bo’lgan barcha makroelementlar (azot, fosfor, kaliy, kalsiy, magniy, oltingugurt va boshqalar) va mikroelementlar (bor, marganes, rux, mis, molibden va boshqalar) hamda vitaminlar, uglevodlar, fitogormonlar yoki ularni sintetik analoglarini saqlashi kerak. Ba’zi ozuqa muhitlari aminokislotalar, kazsin gidrolizoti, EDTA (etilendiamintetrasirka kislota) yoki uni natriyli tuzi (bu tuz temirni hujayra kirishiga yordam beradi) va boshqa kerakli moddalar saqlaydi.
Morfogenezga aniqlangan (determinirovano’e) to’qimalar yorug’likga o’tkazilib, keyin 1000- 4000 lk yorug’likda o’stiriladi. Ajratib olingan meristemlar va ularni mikroko’paytirish ham yorug’likda o’tadi. Yorug’ uychani yorug’ligi 1000 – 10000 lk bo’lishi kerak va yorug’likni kuchi o’simlikni xususiyatlariga bog’liq. O’striladigan ob’ektni foto davrini ham hisobga olish kerak.
O’stiriladigan xonada namlik 60-70 % bo’lishi kerak. Undan quruqroq xavo oziqa muhitini quritib yuboradi, agar probirka paxtali tiqin bilan bektilgan bo’lsa, ozuqa moddalarni konsentrasiyasi o’zgarib, o’stirish sharoiti buziladi.
Ko’pchilik to’qimalarni o’stirish uchun optimal xarorat 25-260S. Agar tropik o’simliklarni to’qimalari bo’lsa 29-300S da o’stiriladi. Morfogenez induksiya qilinganda xarorat 18-200S gacha tushiriladi. Odatda klimatik kameralardan foydalaniladi.
Kallus to’qima olish uchun, alohida hollarda oziqa muhitiga kokos yong’og’ini (kakos suti), kashtan daraxtini endospermasini qo’shiladi. Karbon suvlar ozuqa uchun eng kerakli kompopenentlar hisoblanadi. Bunga sabab, ko’p hollarda ajratib olingan hujayra va to’qimalarni avtotrof oziqlanishga qurblari etmaydi. Karbon suv sifatida ko’proq 2-3 % li saxaroza yoki glyukoza eritmasidan foydalaniladi.
Kallus to’qimalar amorf bo’lib, ma’lum bir anatomik tuzilishga ega eamslar, ammo kelib – chiqishi va o’stirish sharoitiga qarab, har xil konsistensiyaga (suyuq - quyuq va x.) ega bo’ladilar: