Xujalik mablaglarini turkumlang Хo’jalik mablag’lari va ularning manbalari tasnifi

Z + P + D
belgilari jo riy aktivlarni, 
Q + B + K
belgilari 
majburiyatlarni bildiradi.
135

B uxgalteriya balansi-netto m odelidan ko‘rinib turibdiki, aktivlar (xo‘jalik 

m a b l a g i a r i ) ikki m anba hisobiga, y a ’ni o'z va qarz m a b la g ia ri hisobiga 
ta sh k il b o ‘ladi. Q arz m a b la g ia r i o‘z navbatida ikkiga b o lin a d i:
1
) uzoq muddatli majburiyatlar;
3) qisqa muddatli majburiyatlar.
U zoq muddatli m ajburiyatlar asosiy vositalarni tashkil etish manbalaridan 
biri bo‘lib hisoblanadi. Qisqa muddatli majburiyatlar joriy aktivlarni tashkil 
qilish m anb alarid an biridir.
D e m a k , joriy aktivlar ikki m an b a hisobiga tashkil b o l a d i . Buni yuqorida 
keltirilgan buxgalteriya balansi-netto modelidan foydalanib, aniqlash m u m ­
kin:
Z + P + D = ( 0 ‘ + Q - U ) + B +K .
Bu fo rm u lad an xo‘ja lik n in g jo riy aktivlari ikki m an b a hisobiga, ya’ni o‘z 
jo r iy aktivlari manbalari 
( 0 ‘+ 0 - U )
bilan qisqa muddatli qarz m ab la g ia ri 
(
B + K
) hisobiga tashkil b o iis h lig i ko‘rinib turibdi.
M oliyaviy barqarorlik m ezo n ig a ko‘ra moddiy aylanm a m a b la g ia ri hajmi 
o‘z a y la n m a m a b la g ia ri m anbalari bilan to'la qoplansa, korxona moliyaviy 
b a rq a ro r b o i i b , u qisqa muddatli qarzlarini to ia s h imkoniyatiga ega b o la d i, 
y a ’ni t o l o v qobiliyatiga ega b o i g a n korxona hisoblanadi. Boshqacha 
ay tg a n d a , korxonada moliyaviy barqarorlik mavjud ekanligini yoki unda 
u n in g m u s ta h k a m ekanligini ko‘rsatadi.
M o d d iy aylanm a m a b la g ia r i hajm i korxonaning o‘z aylanm a m ab la g ia rin i 
ta s h k il qilish manbalari bilan t o l a qoplansa yoki oshsa, korxona moliyaviy 
b arq aro r xo‘jalik b o l i b hisoblanadi, ya’ni u qisqa muddatli majburiyatlarni 
u zish im koniyatiga ega b o l a d i . Bunday korxona t o l o v qobiliyatiga ega 
b o i g a n korxona deyiladi. Bu holatni quyidagicha ifodalash m um kin: