Xudoyberganova zarofat zahidovna xojibekova zilola shavkat qizi

to’lov vositasi
funksiyasinibajaradi. Demak, sotilgan tovar va 
ko’rsatilgan xizmatlar to’lov jarayonida uzilish bo’lmasa, pul muomala vositasini bajaradi, agar 
ushbu jarayon ma’lum davrga uzilishi, ya’ni to’lov kechikkan holatlarning barchasida, pul 
avtomatik tarzda, o’zining to’lov vositasi funksiyasini bajaradi. 
Pulning to’lov vositasi funksiyasi
asosan quyidagi holatlarda namoyon bo’ladi;
–
jami ijtimoiy mahsulotni yaratish, taqsimlash va qayta taqsimlashda; 
–
davlat byudjeti xarajatlarini shakllantirish va qayta taqsimlashda; 
–
xo’jalik sub’ektlari o’rtasida amalga oshirilayotgan naqd pulsiz 
hisob 
–
kitoblarni amalga 
oshirishda; 
–
kredit muassasalari ssuda va investitsiya operatsiyalarini bajarganda hamda pul 
o’tkazmalarini amalga oshirganda;
–
korxona va tashkilotlar o’z xodimlariga ish haqi va unga tenglashtirilgan mablag’larni 
to’lashda;
–
va boshqa holatlarda. 
Pulning to’lov vositasi funksiyasi yuridik shaxslar o’rtasida amalga oshirilayotgan naqd 
pulsiz hisob 
–
kitoblarda juda keng foydalaniladi. Bunda naqd pullarning ishtirokiga zaruriyat 
bo’lmaydi, barcha operatsiyalar bank hisobraqamlarida biridan ikkinchisiga o’tkazish orqali 
amalga oshiriladi.
Ayrim iqtisodiy adabiyotlarda, ayniqsa rivojlangan mamlakatlarda chop etilgan 
adabiyotlarda, pulning to’lov vositasi funksiyasi, uning alohida funksiyasi sifatida e’tirof 
etilmaydi. Pulning ushbu funksiyasi uning muomala vositasi funksiyasi bilan hamoxong tarzda 
o’rganiladi.Pulning ikkita funksiyasi bir –
biriga qo’shib o’rganilganda «…pul tovarlar va 
xizmatlarning to’lovi va qarzlarning to’lov vositasi»
30
tarzida ta’kidlanadi.
Nazarimizda, ri
vojlangan mamlakatlar iqtisodchilari tomonidan pulning to’lov vositasi va 
muomala vositasi funksiyalarini bir 
–
biriga qo’shib yuborilishi natijasida, uning to’lov vositasi 
funksiyasini e’tirof etilmasliklari maqsadga muvofiq emas.
Pul o’zining muomala va to’lov vositasi funksiyalarini bajarmagan vaqtda