Xudoyberganova zarofat zahidovna xojibekova zilola shavkat qizi

Pul aylanish tezligi va almashuv tenglamasi 
Klassik pulning miqdoriylik nazariyasi aniq ta’
rifi amerikalik iqtisodchi Irving Fisherning 
1911 yilda nashr etilgan
 
“pulning harid qilish qobiliyati”
nomli kitobida ko’rsatilgan. Fisher 
iqtisodiyotdagi 
PxY 
umumiy pul miqdori 
M
(pul taklifi )bilan oxirgi tayyor mahsulot xizmatni 
xarid qilishga ketadiig
an chiqimlarni o’rgangan, bunda P
-narx darajasi, Y-daromad. (umumiy 
harajatlar PxY nominal umumiy daromad yoki YaMM sifatida qaralishi mumkin). O’zgaruvchi M 
va PxY bog’lovchi 
pulning aylanish tezligi 
deb nomlanadi( sodda qilib aytganda 
aylanish 
tezligi
)va 
u umumiy xarajtlarni PxY ni pul miqdoriga M ga bo’lish orqali topiladi.
V =
PxY
M
Masalan, agar yillik nominal YaMM (PxY) 10 trlnni va pul miqdori (M) 2 trln dollarni 
tashkil etsa 
V =
$10 trillion
$2 trillion
= 5
Bunda pulning aylanish tezligi 5 teng degani iqtisodiyotda har bir dollar yilda 5 marta biror 
tayyor mahsulotni sotib olishga yoki xizmatga ishlatiladi.
Tenglamani ikki tarafini 
M
ga ko’paytirish orqali nominal daromad, pul miqdori va aylanish 
tezligi bog’lagan holda almashinish hajmini topamiz.
MxV=PxY 
Almashinish darajasi ko’rsatadiki, pul miqdorini muomiladagi aylanishga ko’paytmasi 
nominal daromadga (iqtisodiyotda nominl xarajatlar tayyor mahsulotlarni va xizmatlarni xarid 
qilishga) teng.
Tenglamaning o’zi bir ayniyatdir, aniqlanishi bo’yicha to’g’ri bog’lanishni ko’rsatadi. Bu 
hech narsani bildirmaydi. Masalan, nominal daromad 
PxY
o’sishi pul massasini 
M
o’sishi bilan 
bog’liq, chunki 
M
ning qanchalik o’sishi 
V
ning shunchalik tushishi bilan kompensatsiya qilingan 
bo’lishi mumkin, va