Xudoyberganova zarofat zahidovna xojibekova zilola shavkat qizi

3. Oltin deviz standarti
Oltin quyma standartga kirmagan mamlakatlarda banknotalarni bevosita oltinga almashtirish 
tiklanmadi. Bu mamlakatlar o’z kredit pullarini oltin quyma standartg
a kiruvchi mamlakatlarning 
devizlariga (ya’ni valyutalariga) almashtirishni mo’ljallangan edilar. Bu bir mamlakat 
valyutasining ikkinchi davlat valyutasiga bog’liqligini keltirib chiqarar edi. Pul tizimining bu 
ko’rinishi oltin deviz standarti nomini oldi.
1929-33 yillardagi jahon inqirozidan keyin barcha mamlakatlarda oltin deviz standartining 
ba’zi elementlarini oltin dollar standart o’zida olib qoldi. Bu standartning o’ziga xos xususiyati 
Shunda ediki, birinchidan, bu standartdan foydalanish huquqi faqatgina chet el emission banklari 
uchungina saqlab qolingan edi, ikkinchidan, bu standartda faqatgina AQSh dollarigina oltin bilan 
aloqasini saqlab qolgan edi xolos. 1971 yil dekabr oyidan boshlab dollarning oltin pariteti bekor 
qilinishi bilan oltin standar
tining barcha ko’rinishlari o’z kuchini yo’qotdi.

---

174
Oltin standarti barbod bo’lishi va iqtisodiyotni davlat ishtirokida boshqarilishiga o’tilishi 
bilan metall pul nazariyasi boshqa nazariya bilan almashtiriladi. Metalizimning asosiy kamchiligi 
shundaki, ular iqtisodiyotni davlat tomonidan boshqarilishi bilan oltinga almashtirilmaydigan 
kredit pullar orasida ichki bog’liqlikni e’tiborga olmadilar. 
Jamiyatda ijtimoiy 
–
iqtisodiy jarayonlarning taboro rivojlanib borishi, shu bilan birga 
kishilarning ehtiyoji or
tib borishi natijasida ayirboshlash munosabatlari hajmining o’sishi, ishlab 
chiqarish hajmining keskin sur’atlar bilan ko’payishi muomalada foydalanib kelingan metall 
tangalar bilan parallel ravishda qog’oz pullar ham to’lov vositasi sifatida amal qila bos
hladi, 
evolyusion tarzda ma’lum ijtimoiy –
iqtisodiy o’zgarishlar oqibatida metall (kumush va oltin) 
pullar o’z o’rnini qog’oz pullarga bo’shatib berdi. Bu pulning nominalist nazariyasining vujudga 
kelishiga zamin yaratdi.