Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

6.3-rasm. Statik momentlar turlicha bo‘lgan holat
uchun mexanik tavsifdagi ish nuqtalari.
Xususiy hollami ko‘rib chiqamiz. Tezlikka proporsional bo‘l- 
gan statik momentning tashkil etuvchisi bo‘lmagan, ya’ni 
M,
= 
M0
da oldingi olingan natijaga kelamiz. Agarda doimiy tashkil etuv- 
chi bo‘lmasa, ya’ni 
M0 =
0 bo‘lsa, u holda,
Tlm =
bu yerda: 
(SiT
= ooTO 
TM
va 
I'
m
vaqt doimiylarining qiymatlari 
orasidagi bog‘lanish:
T- =J~ r = 
J
- i r DS^ g L=T- - a^ ll= T ^ - ^ -
(6-27)
™t 
«?nom 
wnom 
q
 
q
Demak, statik (qarshilik) momentga tezlik chiziqli ravishda 
bog‘liq bo‘lsa, vaqt doimiysi kamroq bo‘ladi va o ‘tkinchi jarayon 
tezroq kechadi. 6.1-rasmda solishtirish uchun tezlik va moment 
o ‘zgarishining egri chiziqlari ham 
Mq
= 
M0
da hamda 
Mq = ka>
bo‘lganda keltirilgan. Shu rasmda 
Mq - ka>2
bo‘lgan hoi uchun 
egri chiziqlar keltirilgan. Ko‘rinib turibdiki, bu holda jarayonlar 
tezroq kechadi.

---

6.3. O ^G A R A D IG A N PARAMETRLARDA 
MEXANIK 0 ‘TK IN CH I R EJIM LA R
Oddiy elektr yuritma tizimlarida elektr zanjiriga qo‘shimcha 
element-qarshilik kiritib parametrik boshqarish amalga oshiriladi. 
Bu holda tabiiyki, zanjir parametrlari «sakrab» (birdaniga) o‘zga- 
radi. Parametrlarni o‘zgartirib, quyidagilar amalga oshiriladi: faza 
rotorli assinxron dvigatel va o ‘zgarmas tok dvigatelini ishga tu­
shirish jarayoni, ulaming tezliklarini parametrik boshqarish, tor­
mozlash rejimini amalga oshirish, reverslash va boshqalar.
Bunda o ‘tkinchi jarayonlami tahlil etishni bosqichma-bosqich 
amalga oshirish kerak. Ulaming har birida parametrlarni 
0
‘zgar­
mas deb qabul qilib bo‘laklaming (bosqichlaming) bir-biri bilan 
tutashgan joyida boshlang‘ich shartlami o‘zgartirib ulash kerak.
Mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigatelini ishga tushi­
rish dinamik jarayonini ko‘rib chiqamiz. Avval ko‘rsatilganidek, 
dvigatelni ishga tushirish diagrammasida maksimal tok 7/ va 
pog‘onalami chiqarishdagi tok