Xorazm ma’mun akademiyasi axborotnomasi – /2019 Ўзбекистон республикаси фанлар

Tartan trews and a phillibeg, 
Because you are so like your daddy 
Tom shall have a new bonnet, 
Polysendeton With blue ribbons to tie on it, 
With a hush-a-bye and a lullaby, 
Who so like to Tommy’s daddy 
Quyida ingliz tilidagi erkaklar tomonidan kuylangan allalarga o‘zbek tilida ekvivalent bo‘la oladigan 
huyyalar xususida so‘z yuritamiz. 
Kattargin bolam, huyya, 
O‘ynab o‘sgin, bolam, huyya, 
Ulg‘ayursan bir kuni, huyya, 
Sinekdoxa Qo‘ldan ishimni olursan, huyya, 
Huyya bolam, huyya. 
Undov so‘z Hay deganda man aytayin borini, 
Chillada ko‘r baland tog‘ning cho‘ktirilgan qorini, Jonlantirish 
Sifatlash  Savdogarlar bejab tortar torini, 
Nori o‘lsa sho‘ri qisar barini, Metafora 
Huyya bolam, huyya. 
Ushbu tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, o'zbek allalarining huyya turida sinekdoxa, sifatlash, 
jonlantirish, metafora va undov so'zlar kabi leksik uslubiy vositalar juda ko'p. "Qo'l" - tananing bir qismi - 
kelajakka ishora qiladi va otasi o'g‘li o‘z kasbini egallashini istaydi. Shunday qilib, u ishni "qo'ldan ishimni 
olursan" iborasini qo'llagan holda anglatadi. Ikkinchi to‘rtlikda turli xil leksik qurilmalar mavjud. Misol uchun, 
"hay "- gapiruvchining xitobini ko‘rsatadi, "baland tog‘" - sifatlash (epitet) ifodasi, "cho'ktirilgan qor" iborasi 
orqali qor suv ostiga g‘arq bo‘lgan insonga o‘xshatiladi va jonlantiriladi. "O'zbek tilining izohli lug‘ati"ga 
ko‘ra, "nor" - "kuchli va jasur inson" [3;59] va bu baytda o'g‘il ma’nosida qo‘llanilgan va ‘sho'r' – “azob-
uqubat va baxtsizlik”. Darhaqiqat, "nor" va "sho'r" insonni va azobni nazarda tutgan holda metafora hosil 
qiladi. 
Yig‘i alla namunasida ko'pincha ritorik so‘roq gaplar ko‘proq qo‘llanilgan. Aslida, berilgan misolda 
ona farzandining kiyimlarini eslash orqali o‘z qayg‘ularini ifoda etadi. “Bolam ko'ylagi ko'midi, Kamarcha 
bog‘i yo'qmidi,” - ona bolaning ko'ylagi ko'k bo‘lganligini va belbog‘i borligini biladi. "Sheramardlar 
yo'qmidi" iborasida sheramard jasur odamlarga ishora qilyapti. Biroq, u ritorik savollardan foydalanib, uning 
omon qolishi uchun o'g‘liga murojaat qiladi. Garchi u bu mumkin emasligini tushunsa-da, u o'g‘lini yonida 
bo‘lishini istaydi. “Rahmi kelmasmikan-o" iborasi bilan yana birga bo'lishiga umid qiladi. Epifora - alla-yo, 
alla - har bir satr oxirida keladi. "Kamarcha" o‘xshatish namunasini ham matnda uchratish mumkin. "Cha" 
suffiksi o‘xshatishni hosil qiladi. Qo'shiqchi "bulbuligo'yo" bo'lishni xohlashi orqali metaforadan 
foydalanilgan.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, ingliz tilidagi alla matnlari leksik uslubiy vositalarga boy bo‘lgan 
o‘zbek tilidagi alla matnlariga nisbatan sintaktik stilistik uslubiy vositalarning ko‘p uchrashi bilan ajralib 
turadi. Umuman olganda, ingliz xalqi o'zbek tilida bo'lgani kabi o‘xshash, ba'zan bir xil leksik birliklardan 
metafora uchun foydalanadilar. Fonetika uslubiy vositalariga kelsak, o‘zbek allalarida ingliz allalariga nisbatan 
alliteratsiya, assonans and ritm ko'proq uchraydi. Xulosa qilish kerakki, o'zbek allalari ingliz tilidan ko'ra 
ko'proq leksik uslubiy vositalarning ko‘p qo‘llanilishi, ingliz allalari esa o‘zbek allalaridan ko'proq fonetik va 
stilistik uslubiy vositalarning qo'llanilishi bilan ajralib turadi.