Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
9/2020 
10
Camelin (1973) tasnifiga ko'ra turlarning tiplari bo'yicha konfiguratsiyaga asoslangan holda 
shakllantirilgan. Natijada paydo bo'lgan quyidagi ro'yxat Qoraqalpog'istonda va Xorazmda 
uchraydigan yovvoyi o'simliklarning bir yoki boshqa turiga xos bo'lgan 32 turdagi hududlarni o'z 
ichiga oladi. 
Madaniy o'simliklarning yovvoyi ajdodlarining 171 turini aniqladik, ular areallarning 32 
tipiga bo'lindi (jadval). 
Shunday qilib, madaniy o'simliklarning yovvoyi ajdodlari turlarining turlarini aniqlab, 
ularning bir-biridan farqlanishiga ishonch hosil qilib, ularning xilma-xil genezisi haqida gapirish 
mumkin, hatto bitta tur yoki boshqa turga ega turlarning oddiy soni ham ba'zi naqshlarni ochib 
beradi. 
Madaniy o'simliklarning yovvoyi ajdodlari turlarining areal tiplari bo'yicha taqsimlanishi 
Miqdori jihatidan eng sezilarli, tarqalish joyi asosan uning hududi bilan chegaralangan 
madaniy o'simliklarning yovvoyi qarindoshlariga tegishli (95 tur yoki 55,5%). Bular Turon 
mintaqasi turiga mansub turlar (95), Turaniy-22 tur, Eron-Turoniy-38 tur, O'rta yer dengizi-Eron-
Turoniy-18, Turano-Mo'g'ul-4, O'rta yer dengizi-Turoniy, Kichik Osiyo va Kichik Osiyo-Eron- 
Turonlari turlari ikkitadan yashash joyi va bitta turga mansub Kavkaz-Turon. 
Bizning tahlilimiz shuni ko'rsatdiki, Turon turidagi 95 turdan, eng ko'p soni uch turga 
ajratilgan: faqat Eron-Turon mintaqasida 38: (
A.sabulosum 
Stev. ex Bunge., 
Ferula assa-foetida 
L., 
Taraxacum bicorne 
Dahlst., 
Psammogeton setifolium 
Boiss
., Alyssum marginatum 
Seud. ex Boiss., 
Crambe kotschyana В
oiss
., Isatis minima 
Bunge, 
I.violascenc 
Bunge, 
Leptaleum filifolium 
(Wild.)
 
DC., 
Aegilops subaphylla 
(C. A. Mey.), 
А
gri
ор
h
у
llum latifolium 
Fisch
. 
et Mey., 
Anabasis aphylla 
L., 
K. iranica Bornm
., 
Salsola arbuscula 
Pall., 
S. dendroies 
Pall., 
S. incanescens 
C. A. Mey., 
S. 
ri
с
ht
е
ri 
(
Мо
q.) Kar. et Litv., 
Haloxylon aphyllum 
(Minkw.) Iljin, 
H. persicum Bunge
, 
Convolvulus 
hamadae 
(Vved.) V. Peter., 
С
. fruticosus 
Ра
ll., 
Са
r
ех
pachystylis 
J. G
а
y., 
Onobrychis micranta 
Schrenk, 
Trigonella grandiflora 
Bunge, 
Nytrariya sibirica 
Pall., 
Malacocarpus crithmifolius 
(Retz.) 
C.A.Mey., 
Plantago major 
L., 
Saccharum spontaneum 
L., 
Ceratocephala testiculata 
(Crantz) 
Bess., 
Salix songarica 
Anderss., 
Populus ariana 
Dode, 
Hyoscyamus pusillus 
L.) va h.q.; faqat