Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI 
–
12/2020
197
Ўзбекистонда 1981–1985 йилларда
ҳар
йили ўртача 238
000 тонна дон ҳосили олинган бўлса, 
1986
–1990 йилларда бу кўрсаткич ўртача 1
6924 
00 тоннани ташкил қилди. 1990 ва 1991
йилларда 
республика мос равишда1
898 
700 ғалла ва 1
908 200 
тонна дон ҳосили
етиштирилди [ 22. 238].
ХХ аср 80–йиллари ва 90–йиллари бошига келиб, Ўзбекистон қишлоқ хўжалигида чуқур инқироз 
ҳукм сурди. Район агросаноат бирлашмалари
(РАПО)
негизида ташкил қилинган агросаноат мажмуаси 
(
АСМ) ҳам
вазиятни ўнглашга ожизлик қилди.
Қишлоқ
хўжалигида асосий роль
ўйнаган колхоз ва 
совхозлар тизими инқироз ёқасига келиб қолди. Соҳада катта ўзгаришлар ва туб ислоҳотлар амалга 
ошириш зарур бўлиб қолди. 
Хулоса қилиб айтганда Ўзбекистон қишлоқ хўжалигида 60
йил хукумронлик қилган Совет 
модели ўзини
оқламади. ХХ аср 20 йиллари охири ва 30 йиллари бошларида ўтказилган кескин чоралар 
натижасида
бутун мамлакатда бўлгани сингари Ўзбекистонда хам мажбурий равишда 
коллективлаштириш амалга оширилиб, колхозлар (жамоа
хўжаликлари) ва совхозлар (давлат 
хўжаликлари) ташкил қилинган эди. Бу даврда ўзбек
қишлоғида катта фожиа юз бериб, ўзига тўқ 
деҳқон хўжаликлари
қулоқ
қилинди ва йўқотилди.
Ўн йиллар давомида колхоз 
- 
совхоз тизими бир қадар барқарор ривожланди. Бироқ бу 
ривожланиш ортида қишлоқ аҳолисининг фидокорона меҳнати, кучли
маъмурий бошқарув тузими, 
қишлоқ устидан шаҳарнинг экспулатацияси ётган. Колхозчилар барча кўрсаткичлар бўйича ишчилар 
синфидан паст турган. Деҳқон атамаси бу пайтда ўзининг асл моҳиятини йўқотган эди.
Совет жамиятида бошланган
қайта
қуриш ва ошкоралик сиёсати барча соҳаларда бўлгани 
сингари қишлоқ хўжалигида тўпланиб қолган муаммоларни
ҳал
қилиш ўрнига шошма–шошарлик 
билан қабул қилган турли қарорлар, ҳукумат дастурлари ва бошқа тадбирлар натижасида аграр 
соҳадаги инқирозни баттар тезлаштирди. Қишлоқ хўжалигида ўтказилаётган турли тажриба ва 
уринишлар ўз самарасини бермади. Бригада (жамоа) пудрати, ижара пудрати ва бошқа шаклдаги 
ижобий ўзгаришлар ҳам чала қолиб кетди.