Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

Чиқмоғон кишининг бурнини 
тешиб, черикдин
 
эвритур эрдук…… 
Черикни олти бўлак қилилиб эди.
Ҳар
бўлакка кеча
-
кундуз
 
чоғдовуллуқ навбати эди. 
”[1:157]. Маълум бўладики, ҳар бир бўлинмадан
дастур тамойил асосида 
3-4 
кишидан навбатма
- 
навбат машаъла билан,
чодирлари жойлашган жойдан бир ўқ узоқликда тунги 
соқчилик қилинган. Тунги навбатчиликда Бобурнинг ўзи ҳам иштирок этишидан, маълум бўладики 
катта унвонли ҳарбий мансабдорлар ҳам ушбу
“тунги навбатчилик”
хизматидан бош тортмаган.
Тунги навбатчилик “
чоғдовуллуқ” –
 
деб 
аталиб, бир кеча
-
кундуз муддатда навбатчиликда турган.
Чиғдовул 
- 
душман келишини олдиндан огоҳлантирган.
Бу ҳақида Бобурномада 1507
-
1508 йил 
воқеалари баёнида
Хирий қалъасини мудофааси суст эканлигига ишора қилиб, “Муҳаммад 
Бурундуқнинг маъқул
раъйи била амал қилмай, не қўрғон ишини мазбут қилибтур, не уруш яроғини 
марбут, не қоравул, 
не чиғдовулким ёғий (душман) келурдан огоҳ қилғай, 
не ясолда тартиб ва 
насаққим
ёғий келса уруш хотирхоҳ қилғай”[1:220] 
- 
деб, айтилган фикрлар ҳам тасдиқлайди.
Қоровуллик
 
хизмати.
“Бобурнома”да
“1503
-1504 
йилги Қобулдаги
воқеалари баёнида.... Дукки
вилоятиға тааллуқ рудға тушулди. Ул юрттин кўчганда Шоҳбек навкари фозил кўкалтошнингким, 
Сивиннинг доруғаси эди, йигирмача қоравуллиғға
келган кишисини тутиб келтурдилар”[1:160]. 
Мазкур маълумотдан англашиладики
, 
ўрта асрларда қоровулликка 20 дан кўп киши жалб этилган 
ҳолатлар бўлган. Манбадаги маълумотлар кузатилса, “қоравуллар”
- 
хизмати разведка бўлиб, душман 
қўшининги ҳаракатланиш жойи
ҳақида
олдиндан ҳабар берган.
Биринчи тарихчи ўзбек аёли, Бобурнинг
қизи
малика Гулбаданбегим ўзининг “Ҳумоюннома” 
асарида келтирилишича, қоровуллар Бобур авлодлари даврида ҳам бўлган ҳарбий бўлинмадир.
Манбада ёзилишича, “... Ниҳоят Деҳи Афғононга етганларида икки томоннинг қаровул қўшинлари 
тўқнаш келди. Тўқнаш келиши биланоқ ҳазратларининг
[Ҳумоюн подшоҳ]