Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
12/2020 
178
қаршилик
кўрсатган.
Шу сабаб Ҳазорасп Хоразмнинг жанубий қалқони ҳам дейилган. Душман 
ҳужумидан ҳимояланиш мақсади аёлларнинг бош кийимида ҳам ўз ифодасини топган. Хусусан, жанг 
пайтида ўқ, қилич
тегиб лачак тушиб кетадиган вазият юзага келса, аёлнинг бошида томоқса билан 
тахя қолган ва бошга урилган зарба кучидан маълум даражада ҳимоялаган.
Уруш пайтларида айрим ҳолларда аёллар ҳам жанг қилишган. Ҳазорасп аёллари камондан ўқ 
отиш, лачакдан ясалган 40 
- 
50 метр узунликдаги
арқонни душман бўйнига солишда моҳир бўлганлар. 
Тахя ва томоқсадан бошқа лачакнинг ҳамма матоларидан жангда фойдаланиш мумкин бўлган. 
Душмандан қимматбаҳо ўлжалар тортиб олиниб, лачакдан тикилган қопларга жойлаштирилган. 
Аёллар жанг майдонларида ҳалок бўлсалар, ўз лачакларига ўраб дафн этишган. Шундан келиб чиқиб 
Хоразм аёллари орасида “лачак аёлнинг икки дунёдаги обрўси” деган ибора ишлатилган. 
Лачакдан зарурат туғилганда 40 
- 
50 метр келадиган узун арқон, юк солиб юриш учун қоп, зарур 
пайтда кўрпа
-
тўшак, пашшахона сифатида ҳам фойдаланиш имконияти бўлган. Карваклик аёллар 
лачак қатида игна, ип, пичоқ, қайчи олиб юришган 
[11]. 
Совет ҳукуматининг дастлабки йилларидан лачакка қарши кураш бошланган, унга эскилик 
сарқити сифатида қаралган. Партия фаоллари тез
-
тез завод ва фабрикаларга, колхоз далаларига бориб, 
лачакнинг “зарарли томонлари” ҳақида маърузалар, ҳажвий шеърлар ўқиганлар. Лачакларни ёқиб 
юбориш тўғрисида ташвиқот олиб борилган. Аёлларнинг қаршилик кўрсатиши давом этавергани 
сабабли 1940 йилларда лачакка қарши кураш бироз пасайган бўлса
-
да, ташвиқот ишлари давом 
эттирилган, оқибатда лачак ҳажман кичрайган. 
Собиқ Иттифоқ даврида Хива шаҳрига ташриф буюрган сайёҳлар аёллар ўраган лачакка қизиқиш 
билан қараганлар. Аммо сайёҳларга лачак эскилик сарқити деб тушунтирилган. 
Ҳозирги
кунда Карвак қишлоғида 5 
- 
6 нафар момоларгина лачак ўрашади 
[9]. 
 
Лачак Хоразм воҳаси аҳолисининг тарихи, анъаналари, ижтимоий ҳаёти, диний ва эстетик 
қарашлари, урф
-
одатларини акс эттирувчи бош кийими бўлиб, унда халқимиз хўжалигининг ўзига хос 
жиҳатлари, оилавий томонлари ҳам кўзга ташланади. Ўзбек халқининг миллий қадриятларидан бири, 
минг йиллар давомида воҳамиз аёлларининг бош кийими вазифасини ўтаган лачак бугунги кунда 
тарихга айланиб
бормоқда.