Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

Тадқиқот объекти ва услублари
. Тадқиқот объекти сифатида Ўзбекистон яйлов ерлари хизмат
қилди. Тадқиқот услуби асосини ер
тузиш соҳасида қўлланилаётган умумқабул қилинган услублар [1, 
5, 7] ва қиёсий
-
таҳлилий услублар ташкил этади.
Тадқиқот натижалари ва уларнинг муҳокамаси. 
Мамлакатимизда қадимдан яйловлар 
чорвачиликда ривожланган бўлсада, яйловларни ўрганиш ва хариталашнинг илмий асослари ХХ
-
асрнинг иккинчи чорагидан бошланган. Жумладан, 1932 йилда республикада иккинчи чорагидан 
бошланган. Сурхондарё, Қашқадарё ва Самарқанд вилоятларининг чорвачилик хўжаликлари 
яйловлари инвентаризация қилинган ва 
1936 
йилда Қ.З.Зокиров томонидан “Нишон” хўжалигининг 
“Яйлов харитаси” тузилган. 1938
-1947 
йилларда республиканинг бир қатор вилоятлари, жумладан, 

---

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
12/2020 
130
Бухоро, Жиззах ва Тошкент вилоятлари ҳамда Қорақалпоғистон Республикасининг (Устюрт платоси) 
яйловлари Қоракўлчилик илмий
-
тадқиқот институти томонидан кенг равишда ўрганилган ва уларнинг 
хариталари ишлаб чиқилган.
Афсуски, сўнгги 30 йил мобайнида яйлов
ерларини лойиҳалаш ва замонавий хариталаш 
ишларининг илмий тадқиқот ва амалий ишлари тўхтаб қолди. Республикамизда деградацияга учраган 
яйлов ерлар ва ундаги озуқабоп ўсимликлар фитомелиорация усули билан ҳолатини яхшилаш бўйича 
илмий изланишлар олиб бориш орқали чора
-
тадбирлар ва тавсиялар ишлаб чиқилмаган. Яйлов ерлар 
бўйича республика ва халқаро миқёсдаги лойиҳалар ва геоботаник ишлар эътибордан четда қолди.
Республикамиздаги яйлов ерлари ҳажмининг ўзгаришини таҳлил қиладиган бўлсак, илк бор 
республика ер фонди шакллантирилган пайтда яйлов 1959 йилнинг 1 январь ҳолатига кўра [6
], 
мамлакатимизда 29
617,3 минг гектар табиий яйлов ва пичанзорлар мавжуд бўлган. Ушбу ҳолатни 2019 
йил маълумотларига қиёсий солиштирилганда [3], умумий фоиз улушига нисбатан майдони 28,75%га 
ортганлиги ва аксинча, 8
515,3 гектарга камайганлиги аниқланди (Жадвал).