Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

ЗАНЖИРЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ
 
Г.Дж. Халматжанова, и.ф.н., доцент, Фарғона давлат университети
, 
Фарғона
 
 
Аннотация. 
Мақолада кластер усулида етиштирилган хом ашёни қайта ишлаш, уни тайёр 
маҳсулот кўринишида истеъмолчига етказиб бериш имконияти
 
таҳлил қилинади.
 
Калит сўзлар:
 
кластер,
 
қишлоқ
 
хўжалиги, қўшилган қиймат занжири, мева
-
сабзавотчилик, 
узумчилик, бозор механизмлари, қайта ишлаш, экспорт
 
Аннотация. 
В статье анализируется возможность переработки сырья, выращенного 
кластерным способом, доставки его потребителю в виде готовой продукции.
 
Ключевые слова:
 
кластер, сельское хозяйство, цепочка добавленной стоимости, 
плодоовощеводство, виноградарство, рыночные механизмы, переработка, экспорт 
 
Abstract. The article analyzes the possibility of processing raw materials grown by the cluster method, 
delivering them to the consumer in the form of finished products. 
Key words: cluster, agriculture, value chain, horticulture, viticulture, market mechanisms, processing, 
export 

---

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI 
–
12/2020
103
Иқтисодиётни
эркинлаштириш
шароитида
, 
мева
-
сабзавотчилик
маҳсулотлари
ишлаб
чиқаришнинг
жорий
ҳолати
ва
унинг
ўзгариши
нафақат
аҳоли
озиқ
-
овқат
таъминоти
масалалари
, 
иқтисодиётнинг
реал
секторининг
ўсишига
бевосита
ва
саноат
тармоғини
муҳим
хом
ашё
маҳсулотлари
билан
таъминлаш
орқали
ҳам
, 
билвосита
таъсирини
кўрсатади
ва
иқтисодиёт
тараққиётига
ўз
ҳиссасини
қўшиб
боради
. 
Сўнгги йилларда қишлоқ хўжалигини ислоҳ қилиш ва соҳага бозор механизмларини жорий 
қилиш борасида изчил чора
-
тадбирлар амалга оширилмоқда.
Хусусан, қишлоқ хўжалигида ишлаб чиқаришнинг кластер усули йўлга қўйилди, кластерларга 
ажратилган қишлоқ хўжалиги майдонларининг ҳажми
экин турлари бўйича пахта
-
тўқимачиликда –
67 
фоизни, чорвачиликда –
8 фоизни, мева
-
сабзавотчиликда –
7,5 фоизни ташкил этмоқда.
Кластер усулида етиштирилган хом ашёни қайта ишлаш уни тайёр маҳсулот кўринишида 
истеъмолчига етказиб бериш имконини бермоқда.
Бугунги кунда республикамизда етиштирилаётган 80 турдан ортиқ қишлоқ хўжалиги 
маҳсулотлари дунёнинг 66 та мамлакатига экспорт қилинмоқда. 2010 йилда экспортнинг 11,3 фоизи 
пахта толаси ҳиссасига тўғри келган бўлса, 2018 йилга келиб ушбу кўрсаткич 1,6 фоизгача камайди.
Шу билан бирга, соҳада айниқса мева
-
сабзавотчилик ва узумчиликни ривожлантиришда 
самарали бозор механизмлари тизимли йўлга қўйилмаганлиги, илмий ёндашувнинг етарли эмаслиги 
тармоқнинг мавжуд имкониятларидан тўлиқ фойдаланилмаслигига олиб келмоқда.
Ҳисоб
-
китобларга кўра, 1 гектар майдонда етиштирилган пахта хом ашёсига нисбатан узумдан 
7 баравар, гилосдан 6 баравар, ёнғоқдан 5 баравар кўп даромад олиш имконияти мавжуд.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 23 октябрдаги “Ўзбекистон Республикаси 
қишлоқ хўжалигини ривожлантиришнинг 2020
-
2030 йилларга мўлжалланган стратегиясини тасдиқлаш 
тўғрисида”ги ПФ
-5853-
сон Фармони ижросини таъминлаш, мева
-
сабзавот ва узумчилик соҳасида 
юқори қўшилган қийматли маҳсулотлар ишлаб чиқариш, экспорт ҳажмини
ошириш, фойдаланишдан 
чиққан ва лалми ерларни ўзлаштириш, пахта, ғалладан қисқартирилаётган майдонларга экспортбоп 
қишлоқ хўжалик
экинлари экишни кўпайтириш, шунингдек, боғ, токзор ва иссиқхоналар 
имкониятларидан самарали фойдаланишни йўлга қўйиш мақсадида
: 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг