Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
12/2020 
88
Аннотация.
 
В данной статье анализируются литературы данной области и предлагаются 
организационные и экономические аспекты стратегического развития туризма в регионе. А также, 
раскрыты организационно
-
экономические аспекты стратегического развития туризма в 
Приаральском регионе страны
 
Ключевые слова:
 
туризм, стратегия, организационно
-
экономические аспекты, регион 
Приаралья, туристическая инфраструктура
 
Abstract. This article analyzes the literature in the field, proposes the organizational and economic 
aspects of the strategic development of tourism in the region. The organizational and economic aspects of the 
strategic development of tourism in the Aral Sea region of the country are also revealed.
Key words: tourism, strategy, organizational and economic aspects, Aral Sea region, tourism 
infrastructure 
Туризм
бугунги
кунда
маҳаллий
бюджет
даромадларини
манбаи
, 
аҳоли
бандлигини
ва
турмуш
даражасини
ошириш
воситаси
, 
ижтимоий
- 
маданий
муҳитни
ривожлантириш
ҳамда
ёшларни
ватанпарварлик
руҳида
тарбиялашнинг
муҳим
жиҳати
сифатида
асосий
феноменга
айланди
. 
Туристик
хизматлар
амалий
жиҳатдан
ҳудудий
характер
касб
қилиб
, 
минтақада
туристик
маҳсулотга
талаб
ва
таклифни
шаклланишининг
ўзига
хос
хусусиятларига
боғлиқ
бўлади
. 
Минтақада
туризмни
ташкилий
-
иқтисодий
шароитларини
самарали
ривожланишини
таъминлаш
, 
давлат
сиёсатининг
минтақавий
туризмни
тартибга
солиш
бўйича
белгилган
вазифаларини
ечиш
билан
эришилади
.
Минтақаларда
туризмни
ривожланатиришнинг
ташкилий
ва
иқтисодий
жиҳатлар
, 
кўпгина
тадқиқотлар
МДҲ
ва
мамлакатимиз
олимлари
томонидан
амалга
оширилган
. 
Жумладан
, 
Л
.
В
.
Васильева
[1] 
томонидан
минтақада
туризмни
барқарор
ривожланишини
таъминлайдиган
ташкилий
ва
иқтисодий
механизмларини
шакллантиришнинг
муҳим
тамойиллари
очиб
берилган
. 
Г
.
Л
.
Белов
[2] 
ўз
тадқиқотларида
минтақада
туризмни
мақсадли
-
дастурли
бошқарувини
ривожлантиришнинг
самарали
ташкилий
-
иқтисодий
механизмларини
назарий
ва
методологик
асосларини
ёритиб
берган
. 
Д
.
Т
.
Ахобадзе
[3] 
ишларида
ҳудудларда
туризм
ва
реакреация
ривожлантиришнинг
стратегик
устуворликларини
амалга
оширишнинг
ташкилий
-
иқтисодий
механизмлари
тадқиқ
қилинган
.
Мамлакатимиз
иқтисодчи
олимлари
И
.
С
.
Тухлиев
, 
Ғ
.
Х
.
Қудратов
ва
М
.
Қ
.
Пардаевлар
[4] 
томонидан
миллий
, 
минтақавий
ва
маҳаллий
даражаларда
туристик
фаолият
натижаларини
иқтисодий
баҳолаш
масалалари
атрофлича
таҳлил
қилинган
. 
Б
.
С
.
Бердиёров
[5] 
Ўзбекистонда
экологик
туризмнинг
ривожланиш
шарт
-
шароитлари
ва
ташкилий
-
иқтисодий
механизмларини
баҳолашни
ёритган
бўлса
, 
М
.
Т
.
Алимова
[6] 
ҳудудий
туризм
бозорини
самарали
ривожлантиришнинг
ташкилий
-
иқтисодий
механизмларини
очиб
берган
. 
Шунингдек
, 
Ж
.
Н
.
Абиев
[7] 
ҳудуднинг
ўзига
хос
хусусиятларидан
келиб
чиқиб
, 
туризмни
ривожлантириш
учун
бир
қанча
ташкилий
-
иқтисодий
механизмлардан
фойдаланиш
зарурлигини
асослаган
бўлса
, 
Ш
.
Рузиев
[8] 
томонидан
минтақаларда
тарихий
-
маданий
туризмни
ташкилий
-
иқтисодий
механизмининг
илмий
-
назарий
асослари
, 
тамойиллари
ва
концепцияси
ишлаб
чиқилган
.
Юқори
қайд
қилиб
ўтилган
олимлар
томонидан
туризмни
ривожлантириш
масалалари
ёритиб
берилган
бўлсада
, 
мамлакатимизнинг
минтақаларида
туризмни
стратегик
ривожлантиришнинг
ташкилий
-
иқтисодий
жиҳатлари
атрофлича
тадқиқ
қилинмаган
.
Туризм
соҳаси
ривожланган
давлатлар
тажрибаси
кўрсатишича
, 
туризмни
ривожлантириш
учун
, 
узоқ
муддатли
тенденцияларни
ҳисобга
олган
ҳолда
, 
тегишли
инфратузилма
ҳамда
бир
қатор
зарур
шарт
-
шароитлар
яратилиши
керак
. 
Минтақада
туризмни
ривожлантиришнинг
ташкилий
-
иқтисодий
шарт
-
шароитларини
самарали
таъминлаш
энг
аввало
соҳада
давлат
сиёсати
олдида
турган
вазифаларини
ечиш
йўли
билан
эришилади
. 
Тадқиқотларимиз
жараёнида
, 
соҳага
оид
адабиётларни
таҳлил
қилиб
, 
минтақада
туризмни
стратегик
ривожлантиришнинг
ташкилий
-
иқтисодий
жиҳатлари
қуйидагича
таклиф
қилинди
(1-
расм
).
1-
расмга
мувофиқ
, 
тадқиқотларимиз
жараёнида
мамлакатимизнинг
Оролбўйи
минтақасида
туризмни
стратегик
ривожлантиришнинг
ташкилий
-
иқтисодий
жиҳатлари
кўриб
чиқилди
. 
Тадқиқот
объекти
сифатида
Оролбўйи
минтақасида
жойлашган
Қорақалпоғистон
Республикаси
ва
Хоразм
вилоятлари
бўлиб
, 
назарий
ва
услубий
-
асослари
сифатида
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
қарор
ва
фармонлари
, 
Вазирлар
Маҳкамасининг
қарорлари
олинди
.
Шу
нуқтаи
назардан
олиб
қараганда
, 
мамлакатимизнинг
Оролбўйи
минтақалари
ҳисобланган
Қорақалпоғистон
Республикаси
ва
Хоразм
вилоятида
туризмни
стратегик
ривожлантиришнинг
ташкилий
-
иқтисодий
жиҳатлари
сифатида
қуйидаги
чора
-
тадбирлар
белгиланган
:
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2016 
йил
2 
декабрдаги
ПҚ
-2666 
сонли
«Ўзбекистон
Республикаси
туризмни
ривожлантириш
Давлат
Қўмитаси
фаолиятини
ташкил
этиш
тўғрисида»ги
қарорига
мувофиқ
[9], 
Ўзбекистон
Республикаси
Туризмни
ривожлантириш
Давлат
Қўмитасининг
Қорақалпоғистон
Республикаси
, 
Андижон
, 
Жиззах
, 
Қашқадарё
, 
Навоий
, 
Наманган
, 
Сирдарё
, 
Сурхондарё
ва
Фарғона
вилоятлари
бўйича
ҳудудий
бошқармалари
, 
Бухоро
, 
Самарқанд
, 
Тошкент
, 
Хоразм
вилоятлари
бўйича
, 
туризмни
ривожлантириш
департаментлари
ташкил
қилинган
. 
Қорақалпоғистон
Республикаси
туризмни
ривожлантиришнинг
ҳудудий
бошқармаси
ҳамда
Хоразм

---

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI 
–
12/2020
89
вилояти
туризмни
ривожлантириш
департаментларига
минтақанинг
туристик
салоҳиятини
ошириш
, 
туризм
субъектлари
фаолиятини
тартибга
солиш
, 
туризм
соҳасидаги
дастурлар
ва
лойиҳаларни
амалга
оширилишини
мониторинг
қилиш
ва
бошқа
вазифалари
юклатилган
;
1- 
расм. Минтақада туризмни стратегик ривожлантиришнинг ташкилий
-
иқтисодий жиҳатлари
 
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 12 июлдаги “Туризм соҳасини 
ривожлантиришда маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органларининг масъулиятини янада ошириш чора
-
тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ
-3129-
сонли қарорига мувофиқ, Хоразм вилояти ҳокимининг туризмни 
ривожлантириш масалалари бўйича ўринбосари лавозими жорий қилинган. Туризмни ривожлантириш 
масалалари бўйича ҳоким ўринбосарининг асосий вазифаси
ҳудудда
туризм соҳасида давлат сиёсатини 
амалга ошириш, туризм бўйича қабул қилинган концепция ва дастурларнинг ижросини таъминлашга 
қаратилган тадбирларни белгилаш ҳамда
туризм соҳасида маҳаллий давлат ҳокимияти органлари 
ваколатларига тааллуқли масалалар бўйича хужжатларни ишлаб чиқиш, тасдиқлаш ва амалга ошириш 
киради;
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “2017
-
2021 йилларда Хоразм вилояти ва Хива 
шаҳрининг туризм салоҳиятини комплекс ривожлантириш Дастури тўғрисида”ги қарори қабул 
қилинган
[10] бўлиб, мазкур Дастурни амалга ошириш учун 11 226,0 млн.сўм ажратилган. Дастур
Хоразм вилояти ва Хива шаҳрининг туризм инфратузилмасини ривожлантириш, туризм йўналишлари 
ва хизматларини такомиллаштириш, ҳудуднинг туризм салоҳиятини тарғиб қилиш, туристлар учун 
ёндаш инфратузилма объектлари ҳолатини яхшилаш, туризм соҳасида мутахассисларни тайёрлаш, 
қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш каби чора
-
тадбирларни амалга ошириш белгиланган; 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ички туризмни жадал ривожлантиришни 
таъминлаш 
чора
-
тадбирлари 
тўғрисида”ги 
қарорига 
мувофиқ
[11], 
Қорақалпоғистон 
Республикасининг Элликқалъа тумани Акчакўл қишлоғида археологик, медицина ва соғломлаштириш 
туризми, Беруний туманининг Олтинсой қишлоғида экотуризм, агротуризм, тарихий ва зиёрат 
туризмни ҳамда Хоразм вилояти Боғот туманинг Деҳқонобод ва Миришкор қишлоқларида 
гастрономик туризмни, Урганч тумани Чолиш посёлкасида экотуризм, гастрономик туризмни, 
Янгиариқ,
Янгибозор туманларида тарихий туризм, экотуризм ва агротуризмни ривожлантириш каби 
чора
-
тадбирлар белгиланган;
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Туризм тармоғини жадал ривожлантиришга оид 
чора
-
тадбирлар тўғрисида” қарорига [12] мувофиқ, мамлакатимизда туризм соҳасини ривожлантириш, 
шу жумладан, бугунги
кун стандартлари ва талабларига жавоб берадиган замонавий меҳмонхоналар 
қуриш бўйича инвестиция лойиҳаларини амалга оширишни жадаллаштириш назарда тутилган. 
Жумладан, 2019
-
2021 йилларда Қорақалпоғистон
Республикасида жами
119 та, Хоразм вилоятида 165 
та меҳмонхона қурилиши белгиланган. 2019
-
2020 йилларда Қорақалпоғистон Республикасининг 
Нукус шаҳрида ташаббускорлар томонидан лойиҳа қиймати 10000 минг
АҚШ доллари ва 86800 млн.
сўмлик бўлган жами 8 та меҳмонхона қурилиб,
218 та ишчи ўрни яратилиши режалаштирилган. 2019
-

---