Xolmirzayeva gulshona

9-sinf bitiruvchilariga qo‘yiladigan talablar
1.O`qish san‟ati bo„yicha: aruz vaznida yozilgan mumtoz nazm namunalarini ruknlarga ajratib 
o`qiy olish.
Fikrni bayon etish mahorati bo„yicha: 
Bu sinfda asosiy ko‟rsatkich fikrni mantiqiy izchillikda, ona tilining keng imkoniyatlaridan 
foydalangan holda ravon va to`g„ri bayon eta olish malakasi, fikr bayon etilayotgan soha 
bo„yicha o`quvchining bilimlari kengligi va chuqurligi, tuzgan matnning imloviy (talaffuziy), 
uslubiy savodlilik darajasi bilan belgilanadi. 
Matnning xarakteri: ilmiy (tarix, geografiya, biologiya, kimyo, fizika kabi fanlarga oid), 
ilmiy-adabiy (badiiy asar, uning uslubiy tahlili, yozuvchi ijodi, obrazlar tavsifi va hokazolar), 
adabiy-ijodiy (adabiy asar, kinofilm, spektakllar haqida shaxsiy taassurot va mulohaza) insholar 
va ramziy tavsiflar yozish. Kengaygan birikmalar (oborotlar)ni gaplar bilan, gaplarni bunday 
oborotlar bilan almashtira olish. 
3. Nazariy bilimlar bo„yicha: 

---

30 
a) ona tili qurilishi bo„yicha: qo`shma gaplarning bog„lovchi vositalariga ko`ra tasnifini 
bilish, qo`shma gan tarkibida bosh va tobe gaplarni ajrata olish. 
Matndan murakkab qo„shma gaplar, ularni o„zaro bog„lovshi vositalarni ajrata olish.
Ohang. Uning ma‟no ifodalash vazifasi. Gap tugallanganligi ohangi. Xabar, so`roq, buyruq, 
his-hayajon ohanglari. 
Nuqta, so`roq, undov belgisining qo`llanishi. 
Gapning ichki ohangi. Takt (rukn, sintagma). Aruz vaznidagi mumtoz she‟riy asarlarni ifodali 
o`qishda vazn va ruknning ahamiyatini anglash.
Qo`shma gap tarkibiy qismlarini bir-biriga bog„lash, ajratish ohanglari. Vergul, ikki nuqta, 
nuqtali vergul, tirening ishlatilishi. 
Sanash ohangi. Uyushiq bo`laklar talaffuzi va ularning yozilishi. 
Ajratish ohangi. Kirish, kiritma va ajratilgan bo`laklarning yozilishi va talaffuzi. Ularda 
vergul, qavs va tirening qo`llanishi. 
Ko`chirma gapli qurilmalar talaffuzi va ularning yozilishi. 
Til haqida umumiy ma‟lumot. Dunyo tillari, tillarning bir- biriga ta‟siri. Til va jamiyat. 
Dunyo tillari orasida o`zbek tili.

---

31