Xlorning kislorodli birikmalari

Aim.uz

Xlorning kislorodli birikmalari

          Xlor kislorod bilan bevosita birikmaydi, lekin uning qator oksidlari bor:

                        Cl₂O, ClO₂, ClO₃  va Cl₂O₇.

        Xlor(I) oksidi- Cl₂O, sarg’ish qo’ng’ir gaz (qayn. harorati +3,8^oS, qotish harorati -116^oS). Saqlansa portlaydi, beqaror modda. Cl₂O – qutbli molekula.

Qizdirilganda, suyuq holatda kuydirilganda portlaydi:

                2Cl₂O = 2Cl₂  + O₂

Cl₂O ning suvda erishida gipoxlorit kislota hosil bo’ladi:

                        Cl₂O+H₂O= 2HClO

           Gipoxlorit kislota juda kuchsiz kislota (K=5_*10^-8). Kislota beqaror bo’lgani uchun parchalanib atomar kislorod ajratadi:

                        HClO= HCl+O

          Gipoxloritlar xona haroratida ishqorlar eiitmasidan xlor o’tkazish orqali olinadi:

           2NaOH+Cl₂= NaCl + NaClO+H₂O

Cl₂O  kuchli oksidlovchi:

S + 2Cl₂O = 2Cl₂  + SO₂

Disproporsiyalanish reaksiyasiga kirishadi:

3Cl₂O + 6NaОН = 4NaCl + 2NaClO₃ + 3H₂O

HClO va uning tuzlarii oksidlovchilar hisoblanadi. Ular ishqoriy sharoitda РbO va МnO₂ bilan oson ta’sirlashadi:

 

 

Agar ular oksidlovchilar bilan ta’sirlashsa qaytaruvchi:

3КСlO + 4KMnO₄ + 2H₂O = 4MnO₂ + 3KClO₃ + 4KOH

Gipoxloritlar katalizatorsiz parchalanib xloratlarga aylanadi:

3КСlO = KClO₃ + 2KCl

1792 y. da Parij yaqinidagi Javel degan joyda Bertole gaz holatdagi xlorni kaliy gidroksidi va kaliy karbonat eritmasidan o’tkazib, quyidagi moddalarni oldi:

2КОН + Сl₂ = КСl + KClO + H₂O

Cl₂ + 2K₂CO₃ + H₂O = KClO + KCl + 2KHCO₃

Bu aralashma  javel suvi deyiladi.

Ca(OH)₂ dan Cl₂ o’tkazilsa xlorli ohak hosil bo’ladi.

 Са(ОН)₂ + Cl₂ = CaClOCl + H₂O

CaClOCl  ning parchalanish mexanizmi:   

 СаClOCl  + CO₂  = CaCO₃ + Cl₂  

Hosil bo’lgan xlor bakteriyalarni o’ldiradi.

 2СaClOCl + H₂O + CO₂ = CaCl₂ + CaCO₃+ 2HClO

HClO  ning parchalanishidan atomar kislorod hosil b’ladi:

     HClO → HCl + O 

Cl₂O  ni olish uchun simob(II) oksidiga xlor ta’sir ettiriladi:

2Сl₂ + HgO = HgCl₂ + Cl₂O