Xirurgik kasalliklar

Davolash. 
Davolashning kuyidagi turlarini farq qilish mumkin: 
1.
Konservativ usul – operatsiya o’tkazishga monelik bo’lganda. 

---

124 
2.
Xirurgik usul: 
- rekonstruktiv operatsiyalar: transaortal endarterektomiya, buyrak 
arteriyasi replantatsiyasi, buyrak arteriyasini protezlash; 
- ikkilamchi geperaldosteronizmni korrektsiya qilish uchun buyrak 
arteriyalari va buyrak usti bezidagi simultan operatsiyalar. 
- nefrektomiya. 
3.
Rentgenendovaskulyar usullar:
-
buyrak arteriyalarini translyuminal angioplastikasi (yoki 
rentgenoendovaskulyar dilyatatsiyasi – RED) stentlash yoki usiz; 
-
ikkilamchi giperaldosteronizmni korrektsiya qilish uchun buyrak usti 
bezlaridagi simultan REA. 
Renovaskulyar gipertenziyani davolashning eng samarador usuli xirurgik 
usul bo’lib, buyrak arteriyalarining stenozi sababini bartaraf etish va buyrakka 
normal qon oqimini tiklashga qaratilgan. 1952 yilga qadar xirurgik davolashning 
yagona usuli nefrektomiya bo’lgan, u bir tomonlama zararlanishda va 
kasallikning o’tib ketgan bosqichida amalga oshirilar edi. Hozirgi kunda buyrak 
ichi qon tomirlari torayishida yoki zararlangan buyrak gipoplaziyaga uchraganda 
va uning faoliyati yaqqol buzilgandagina nefrektomiya bajariladi. Bundan 
tashqari, buyrak o’lchamlarining 8 sm va undan kichik bo’lishi ham 
nefrektomiya uchun ko’rsatma hisoblanadi. Qolgan hollarda buyrakda qon 
oqimini tiklashga qaratilgan, a’zoni saqlab qoladigan operatsiyalardan keng 
qo’lamda foydalaniladi. Xirurgik davolash natijalari VRG tashxisi va uning 
paydo bo’lish sababi nechog’lik erta aniqlansa, shunchalik samarador bo’ladi.
Ayni vaqtda VRG li bemorlarda xastalik hatto xavfli kechganda ham 
bemorga individual tanlangan gipotenziv vositalar yordamida ba’zan yaxshi 
natijaga erishishga muvaffaq bo’linadi. Biroq buyrak arteriyasi stenozi 
isbotlanganda muolaja o’tkazish tavsiya etilmaydi, chunki arterial qon 
bosimining pasayishi buyrakda qon oqimini yanada yomonlashuviga va qisqa 
vaqt ichida buyrakning ikkilamchi bujmayishiga, faoliyatining yo’qotilishiga 
olib keladi. 

---

125 
Kasallikning etiologiyasiga ko’ra balonli dilatatsiya yoki stentlash 80% 
hollarda muvaffaqiyatli chiqishi mumkin. Biroq bu muolajalar invaziv bo’lib, 
arteriyaning yorilishi yoki qirqilishiga, buyrak yoki oyoqlarning ateromatoz 
emboliyasiga, kontrast keltirib chiqargan nefropatiya sababli o’tkir buyrak 
etishmovchiligiga, punktsiya sohasidan qon ketishiga va (kamdan-kam hollarda) 
bemor o’limiga olib kelishi mumkin. Bu usullar, xirurgik vaskulyarizatsiya, 
ballonli dilatatsiya va stentlash imkoni bo’lmagan bemorlar, shuningdek 
operatsiya qilishni talab qiladigan qo’shilib kelgan qorin aortasi zararlangan 
bemorlar uchun zahira usul bo’lib qoladi.
Arterial gipertenziyasi yuqori va yomon nazorat qilinadigan gipertenziyali 
bemor, buyrak o’lchamlari kichraygan va faoliyati anchagina pasaygan bo’lsa 
nefrektomiyaga ko’rsatma hisoblanadi. 
Davolash usulini qoniqarsizligining asosiy sabablari kuyidagilar: 

Nefroangiosklekroz, 

Shunt restenozi, 

Patologik jarayonning kuchayishi, 

Ikkilamchi giperaldosteronizm, 

Konralateral buyrak arteriyasi stenozi, 

Shunt anevrizmasi. 
Buyrak usti gipertenziyasi ko’pincha uning o’smalari bilan bog’liq bo’ladi. 
Aldosteroma, feoxromotsitoma, buyrak usti bezlari po’stlog’ining aralash 
o’smalari, kortikosteroma, androsteroma, kortikoesteroma ko’plab uchraydi. 
O’smalarning hamma turlari ham xavfsiz, ham xavfli bo’lishi mumkin.