Xirurgik kasalliklar

To’g’i ichak saratonining tarqalishi. 
To’g’ri ichak saratoni shilliq 
qavatda ro’y berib, ichak bo’shlig’i va ichak devoriga o’sib kiradi. O’sma 
keyinchalik ichak tashqarisiga chiqib, yondosh to’qima va a’zolarni zararlaydi. 
To’g’ri ichak saratoni metastazi limfogen (regionar va uzoq limfa 
tugunlariga) va gematogen yo’l bilan (asosan jigarga) boshqa a’zolarga 
tarqaladi.
 
Klinik kechishi. 
To’g’ri ichak saratoni asta sekinlik bilan boshlanadi. 
Bemorlar og’riqqa, ichakdan patologik ajralma kelishiga (qon, yiring, shilliq) va 
ichak funktsiyasining buzilishiga shikoyat qiladilar. Belgilarning yaqqolligi 

---

413 
kasallikning darajasiga, o’smaning o’sish va tarqalish xolatiga va uning 
lokalizatsiyasiga bog’liq.
Kasallik boshlanishida og’riq kuzatilmaydi, u faqat anal teshigi saratonida 
erta davrda kuzatiladi. Ampulyar soha saratonida belgilar kam namoyon bo’lib, 
erta simptomlaridan najas bilan patologik ajralma ajralishi hisoblanadi. O’sma 
kattalashgan sari ichak tutilishi belgilari namoyon bo’ladi. Og’riq o’smaning 
ichak devorining barcha qavatlaridan o’sib o’tganda paydo bo’ladi. O’smaning 
siydik qopiga o’sib kirishi natijasida siyishga tez-tez chaqiriqlar bo’lib turadi. 
O’smaning najas bilan ta’sirlanishi va jarohatlanishi undan qon ketishiga olib 
keladi. Qon ko’pincha to’q qizil, kam xolatlarda alvon rangida bo’ladi. Xojat 
vaqtida avval ozgina qon keladi, keyin esa qon aralash najas chiqadi. To’g’ri 
ichak saratonida profuz qon ketishlar odatda kuzatilmaydi, lekin ma’lum bir 
vaqt o’tgandan so’ng kamqonlik yuzaga keladi. Rektosigmoid soha saratonida 
kasallik belgilari kuchayib boruvchi qabziyat, keyin esa ichak tutilishi 
ko’rinishida bo’ladi. 
Kasallikning umumiy belgilariga anemiya, umumiy xolsizlik, ozib ketish, 
gipertermiya xos bo’lib, ular kasallikning kechki muddatlarida yuzaga keladi. 
Anal sohasi saratonida metastazlarning chov lifa tugunlariga tarqalishini 
ob’ektiv ko’ruv vaqtida inobatga olish zarur.