Ximiyaviy bоg’lanish nazariyasi atоmlarning bir-biri bilan birikishini, ularning har qanday nisbatlarda birikavermasligini

3-Savol

Konfiguratsion izomerlar – bir-biridan qisman yoki to‘liq farq qiluvchi, bir-biriga molekulani butunligini buzmasdan o‘tkazib bo‘lmaydigan fazoviy izomerlardir. Ular enantiomerlar, σ–diastereomer va π–diastereomerlarga bo‘linadi.

Enantiomerlar – bir-biridan faqat optik aylanish burchagi bilan farq qiladi: bir yoki bir nechta asimmetrik atom bo‘lganda, ulardagi aylanish burchagi to‘liq qarama-qarshi bo‘ladi (masalan, [α]_D+100^o bo‘lganda, uning enantiomerida –100º kuzatiladi). Boshqa xossalari orasida farqi bo‘lmaydi. Teng miqdordagi enantiomerlar aralashmasi ratsemat deyiladi. Enantiomer so’zining sinonimlari – antipod, ko’zgu isomer.

Bunga oddiy misol sifatida bromxlorftormetanning ikkita enantiomeri I va II ni keltiramiz

(8-slayd)σ–Diastereomeriya. Molekulada asimmetrik atomlar soni 1 dan ortiq bo‘lib, ularning izomerlari faqat ayrim atomlarning konfiguratsiyasi bilan farqlanadi. Misol sifatida 2-azaspiro[5.5]undekan-7-ol nomli moddani ko‘ramiz. Uning tarkibida ikkita asimmetrik uglerod atomi mavjud bo‘lib, birinchisi 6-holatdagi spirouglerod atomi hamda ikkinchisi 7-holatdagi karbinol uglerod atomlaridir. Bunday tuzilishga ega bo‘lgan moddalar 2ⁿ, ya’ni 2x2=4(n=2, asimmetrik atomlar soni) to‘rtta optik faol izomer hosil qiladi.

C₆ C₇