|
Axborot texnologiyasi — bu axboriy ma’lumotni bir koʻrinishdan ikkinchi sifat jihatidan yangi koʻrinishga keltirish, axborotni yigʻish, qayta ishlash va uzatishning usul va vositalari majmuasidan foydalanish jarayonidir.
Moddiy ishlab chiqarish texnologiyasining maqsadi insonning talabini qondiradigan yangi mahsulot ishlab chiqarishdan iborat. Axborot texnologiyasining maqsadi esa insonning biror bir ishni bajarishi uchun zarur boʻlgan, uni tahlil etish va u asosida qaror qabul qilishi kerak bʻlgan yangi axborotni ishlab chiqarishdan iborat. Turli texnologiyalarni qoʻllab, bitta moddiy resurs lardan turli mahsulotlar olish mumkin. Xuddi shu narsani axborot texnologiyalariga nisbatan ham aytish mumkin. Misol: matematikadan nazorat ishini bajarganda har bir oʻquvchi boshlangʻich axborotni qayta ishlash uchun oʻzining bilimini qoʻllaydi. Masalaning yechimi boʻlgan yangi axborot mahsuloti, oʻquvchi tanlay olgan masalani yechish texnologiyasi, usuliga bogʻliq.
Moddiy ishlab chiqarishda turli maxsus jihozlar, stanoklar, uskunalar va boshqalar ishlatiladi. Axborot texnologiyalari uchun ham oʻzining «uskunalari», vositalari mavjud. Bular kseroks, telefaks, faks, skaner va boshqa vositalardir. Bu vositalar orqali axborotga ishlov berilib, oʻzgartiriladi. Hozirgi paytda axborotga ishlov berish uchun kompyuterlar va kompyuter tarmoqlari keng qoʻllanilmoqda. Axborot texnologiyasida kompyuterlar va kompyuter tarmoqlarining qoʻllanishiga urgʻu berish maqsadida koʻpincha kompyuter va kommunikatsion texnologiya hakida gapirishadi.
1971 yilda AT uchun ahamiyatli voqea ro‘y berdi – ikkita meynfreym o‘rtasida ilk elektron pochta xabari yuborildi. Bugungi kunda internet va televideniadan mobil telefonlarda ham foydalanish imkoniyati paydo bo‘ldi. Bunda telefondan kamera sifatida ham foydalansa bo‘ladi. 20-asrning so‘nggi o‘n yilligida informatika va telekommunikatsiyalarning birlashuvi komponentlarning kichrayib ketishiga olib keldi, bu holat 2000-yildan boshlab hamyonbop narxlarda «ko‘p funksiyali» qurilmalarni ishlab chiqarish imkoniyatini yaratib berdi. AKTdan foydalanish qamrovi, ayniqda boy mamlakatlarda yanada kengayib bormoqda, lekin diqqatni ijtimoiy va raqamli qoidabuzarliklarda jamlash, shuningdek avlodlar o‘rtasidagi uzilish kabi qaltisliklar doim mavjud bo‘lib kelmoqda. Insoniyat faoliyatining turli sohalarida, qishloq va o‘rmon xo‘jaligini boshqarishdan (o‘rmonni noqonuniy kesilishiga qarish kurashish uchun ularni chegaralash) boshlab atrof-muhitni yoxud biologik xilma-xillikni kompleks tarzda monitoring qilish (monitoring faoliyati), faol demokratiya, savdo-sotiq, telemeditsina, axborot, ma’lumotlar bazasini boshqarish, tarmoqlarni tashkil qilish, harbiy sohalarni avtomatlashtirish, nogironlarni qo‘llab-quvvatlash (ko‘zi ojizlar zamonaviy ovozli sintezatorlardan foydalanmoqdalar) va boshqa Axborot-Kommunikatsiya Texnologiyalari insonning hayotida va ijtimoiy faoliyatida o‘ziga xos o‘rin olishi shubhasiz. Axborot Texnologiyalari jiddiy tayyorgarlik, katta mablag‘ hamda murakkab ilmiy qurilmalar bo‘lishini talab etadi. Axborot Texnologiyalarining joriy etilishi matematik va dasturiy ta’minotni yaratish, tizimlarda axborot oqimlarini shakllantirishdan hamda mutaxassislarini tayyorlashdan boshlanishi lozim. Zamonaviy Axborot Texnologiyalarining asosiy jihatlari quyidagilardan iborat:
Axborotni berilgan algoritmlar bilan kompyuterda qayta ishlash;
Katta hajmli axborotni mashina disklarida saqlash;
Cheklangan vaqt oralig‘ida axborotni istalgan masofalarga uzatish.
Axborot texnologiyasi oʻzi uchun asosiy muhit boʻlgan axborot tizimlari bilan bevosita bogʻlikdir. Chunki axborot texnologiyasi axborot tizimlarida mavjud boʻlgan ma’lumotlar ustida bajariladigan turli xil murakkablikdagi operatsiyalar, amallar va algoritmlarni bajarishdan iborat boʻlgan tartiblashtirilgan jarayondir.
Axborot texnologiyalari jamiyat axborot resurslaridan oqilona foydalanishning eng muhim usullaridan biri boʻlib, hozirgi vaqtga qadar bir necha evolyutsion bosqichlarni bosib oʻtdi.
Ana shu bosqichlarga qisqacha toʻxtalib oʻtamiz.
Do'stlaringiz bilan baham: |
