Xidirov xojakbar ravshanivich abtotransportlardan ajralib chiqadigan tashlanmalarning atrof muhitga ta

■9 

 

58 

Xulosalar 

1.  Avtotransportlardan  ajralib  chiqadigan  tashlanmalarning                atrof  muhitga 

ta‘sirini baholashni o‗rganish dolzarb muammolardan biri bo‗lib hisoblanadi. Xozirgi 

davrda  dunyoda  sanoatning  jadal  rivojlanishi  va  avtomobillar  sonining  o‗sishi 

natijasida  atmosfera  havosining  ifloslanishi  ortib  borayotganligi  global  mikyosdagi 

muammolardan biri hisoblanadi.  

2.Avtomobil  transporta  va  transport  infratuzilmasi  korxonalari  atmosfera 

xavosini  toksik  va  issiqhona  gazlari  bilan  ifloslantiruvchi  asosiy  manbalardan 

xisoblanadi.Hozirda  jaxonda  bir  milliarddan  ortik  avtomobil  mavjud  bo‗lib, 

atmosferaga  chiqarilayotgan  issiqhona  gazlar  ajratmalarning  13  foizini  avtomobil 

transportining ulushi tashkil qiladi.         

 3.  Avtotransportlardan ajralib  chiqadigan  tashlanmalarning            atrof  muhitga 

ta‘sirini baholash muxim axamiyatga ega. Atmosferaga issiqhona va boshqa gazlarni 

chiqarilishini  kamaytirish  global  muammo  bo‗lib,  uni  xal  qilish  uchun  birinchi 

navbatda ajratmalarning miqdorini aniq baholash masalasini xal qilish zarur. 

         4.Yo‗l  qoplamasi  holatini  va  transport  oqimini  nazorat  qilishga  asoslangan 

«yo‗l-avtomobil»  tizimi  ajratmalari  monitoringini  o‗tkazishning  prinsipial  yangi 

usuli  ishlab  chiqildi.  Mazkur  usul  asosida  O‗zbekistondagi  umumiy  iste‘molda 

bo‗lgan  yo‗llar  uchun  «yo‗l-avtomobil»  tizimi  chiqaradigan  issiqhona  gazlarini 

monitoringa  va  inventarizatsiyasini  o‗tkazish  uslubi  yaratildi.  Ajratmalarni 

inventarizatsiya  qilish  hamda  ajratmalarning  me‘yordan  oshishini  qayd  etish 

maqsadida  taklif  etilgan  yullarning  monitoringini  utkazish  usuli  xozirgi  vaktda 

kullanilishi  mumkin,  shuningdek  avtomobil  konstruksiyalari,  ishlatiladigan  yonilgi 

va  yo‗l  ta‘mirlash  texnologiyalarining  o‗zgarib  borishiga  qarab  ishlab  chiqiladigan 

yangi uslublarni tuzishda metodologik baza vazifasini o‗tashi mumkin. 

      5. Samarqand shaxrida avtotransportlardan ajralib chiqadigan tashlanmalarning        

atrof muhitga ta‘sirini baholash va kuztish ishlarini olib bordik. Avtomobil yo‗llari 

xolatining ekologik-iqtisodiy optimumini topishni ta‘minlaydigan integral model 

modifikatsiya qilindi. 

 

---