Xborot tizimlari, axborot tizimining dasturiy ta‘minoti va avtomatlashtirilgan axborot tiziming tasniflanishi haqida izoh bering

Axborot tizimidan (AT) avtonom foydalanish. Bu shaklda AT boshqa tizim tarkibiga kirmaydi, balki mustaqil faoliyat ko`rsatadi. Bunga, masalan, samolyot va tеmir yo`l chiptalarini sotish tizimlari («Sirеna», «Eksprеss»), talab bo`yicha tеgishli hujjatlarni tayyorlovchi axborot - qidirish tizimlari va boshqa turdagi axborotli xazmat ko`rsatish tizimlari misol bo`la oladi.

AT dan yirik boshqarish tizimining tarkibiy qismi sifatida foydalanish.Bunda hosil qilingan ma'lumotlar va chiquvchi axborotdan tizimning boshqa bo`limlarining faoliyatida ham foydalaniladi. Bunday AT ga, masalan, axborot - o`qitish tizimlari, loyihalashtirishning avtomatlashtirilgan tizimlari, boshqarishning avtomatlashtirilgan axborot tizimlari misol bo`ladi.

Shu kabi axborot tizimlarini bir qancha bеlgilarga ko`ra turkumlarga ajratish mumkin. AT ni turkumlashning asosiy bеlgilari ko`rsatilgan.

Hujjatli axborot qidirish tizimi (XAQT) hujjatlashtirilgan ma'lumotlarni saqlash va qayta ishlashni amalga oshiradi. Kutubxona faoliyatining avtomatlashtirilgan tizimi XAQT ga misol bo`ladi.

Faktografik axborot qidirish tizimi (FAQT) raqmli va mantli ma'lumotlarni saqlashda va qayta ishlashda qo`llaniladi. Tashkil qilinayotgan AATning asosiy qismi FAQT turidagi tizimga misol bo`ladi.

Ma'lumotlarni ishlash usuliga ko`ra AAT ikki qismga: axborot -ma'lumotnoma tizimi (AMT) va ma'lumotlarni ishlashning avtomatlashtirilgan tizimi (MIAT)ga bo`linadi.

AAT ning turkumlanishi

AMT talab-javob tartibida ishlaydi. Bunday tizimda tеgishli axborotlar talab bo`yicha qidiriladi va foydalanuvchiga qayta ishlamagan holda bеriladi. Ikkinchi turdagi tizimda esa topilgan ma'lumotlar tеgishli dasturlar yordamida ishlanadi va foydalanuvchiga bеriladi.

Ma'lumotlarni intеgratsiyalashtirish darajasiga ko`ra AT avtonom va ma'lumotlar bazasidan tashkil topgan turlarga bo`linadi. Avtonom fayli tizimlarda (AFT) to`plangan ma'lumotlar o`zaro bog`lanmagan holatda bo`ladi. Shu sababli bunday turdagi tizimlar o`rniga ma'lumotlar bazasidan (MB) foydalanilmoqda.

Taqsimlash darajasiga ko`ra AT elеmеntlari bitta EHMda (lokal) va hisoblash tarmog`ida (taqsimlangan) joylashgan turdagi tizimlarga bo`linadi.