Xasanov Komiljon im-90 20-variant Savollar: 1

2.
 
Estetika taraqqiyot shaxsni estetik ongi va estetik faoliyatining 
shakillanishi takomillashuvida uzoq vaqtni talab etadigan jarayondir. 
Shaxsning estetik taraqqiyoti ijtimoiy-tarixiy va estetik tajribani ijodiy 
o’zlashtirish natijasida yuzaga keladigan. Bu har xil yo’llar va shakllar 
orqali amaliga oshiriladi. Shaxsning estetik jihatdan rivojlanishiga ta’lim 
va tarb
iya hal etuvchi rol o’ynaydi.
Xalq pedagogikasi estetikaning “go’zallik
-
hayot demakdir” degan qoidadan 
kelib chiqib, o’sib ketayotgan yosh avlodni hayotdagi, mehnatdagi, 
turmushdagi kishilar munosabatidagi go’zallikda ishtirok etishini, uning 
hayotni, san’atni idrik eta bilish qibiliyatini shakillantirishni o’zining bosh 
vazifasi deb hisoblanadi. 
Agar inson estetik jihatdan tarbiyalangan bo’lsa, u har qanday qiyin ishda 
ham go’zallikni ko’ra oladi va unung shavq
-zavq bilan bajaradi. 
Estetik kechinmalarda ha
r doim hayol ishtirok etadi, busiz go’zallikni idrok 
etish ham, ijodiy faoliyatni rivojlantirish ham mumkin emes. Xayol faoliyat 
jaroyonida shakillanadi. O’yin, rasm chizish, ertaklarni eshitish hayolning 
ishlashini talab qiladi. Dastlabki vaqtlarda hayol faoliyati jarayonida narsalar 
bilan ta’sir etish natijasida yuzaga keladi. Keyingi bosqichilarda esa ijodiy 
faollikning tashqi shakllaridan sekin-
asta fikirlashga o’tadi.

---

Estetik tarbiya-
o’quvchilarning estetik faoliyati orqali amalga oshriladigan 
bilim, m
alaka va ko’nikmalarni, estetik hissiyot, qiziqish, estetik ehtiyoj, 
estetik did va mulohazalarni tarbiyalashni o’z ichiga oladi. 
Bular o’yin, mehnat jarayonida, maishiy faoliyatda ijtimoiy va tabiat voqealari 
bilan tanishtirish orqali san’at asarlari (ba
diiy tarbiya) vositasida estetik 
tarbiya borishdan iborat. 
Estetik tarbiyaning asosiy vositalari qo’yidagilardir:
-badiy adabiyot, tabiat; 
-
insonlarni o’rab turgan muhit, turmush estetikasi
-tabiat manzaralaridan olingan taassurotlar 
-
san’at asarlari
-
o’q
uvchilarning tasviriy faoliyatlari 
-
bayramlar, ko’ngil ochish tadbirlar,urf
-
odatlar, an’analar
-
ma’lum maqsadga qaratilgan va rejali ravishda amaga oshiriladigan 
tadbirlar 
Bunday ta’lim
- 
tarbiya va go’zalik muhiti insonlarning har tomonlama kamol 
topishiga, estetik didlarining tarbiyalanishiga yordam beradi. 
Pedagogika tizimiga xos bo’lgan estetika va etikaning tarbiyaning usullarini 
birgalikda oila hamda maktab ta’lim
-
tarbiya jarayonida bemalol qo’lash 
mumkin.Haqiqiy turmush estetikasini yaratish 
uchun esa o’qituvchi va ota
-
onalarning yuqori madaniyatli, yaxshi xulqli, yuksak badiiy didli, xushmomila 
bo’lishlari talab qilinadi
Bolalarni o’rab turadigan chiroyli narsalarning o’zi bolaga hech narsa 
bo’lmaydi, shuning uchun bolalarni ularni ko’rishg
a, qadirlashga, baholay 
bilishga o’gatish kerak. O’qutuvchi bolalarning diqqatini polning tozaligiga, 
yaxshilab joy-
joyiga qo’yilgan mebelga, chiroyli idishlarga, gullarga qaratadi. 
Har bir yangi narsa, yangi bezak bolalar bilan birga ko’rib chiqiladi. Eng
muhimi, narsalarni bolalarda estetik zavq uyg’ota oladigan qilib ko’rsatish 
kerak. 
Estetik zavq uyg’otish uchun kuzatilayotgan narsaning mazmuni va 
ahamiyatini tushintirish kerak. Bolalarning hislariga ta’sir etish uchun bu hali 
yetarli emas, muhumi bu ye
rda kattalarning namunasidir. O’qituvchining o’zi 
zavqlansa, ortiqcha so’zlarsiz o’quvchilarda go’zallikga qiziqish uyg’ota oladi 
va ularda estetik kechinmalar paydo qila oladi. 
Jonajon tabiat estetik tarbiyaning qudratli vositasi va manbaidir. Tevarak-
atr
ofidagi tabiat go’zalligi hatto eng kichik bolani ham quvontiradi. Tabiatning 
tuyg’ular va hayollarda saqlangan go’zalligi ayniqsa, bolalikda yorqin va 
chuqur idrok qilinadi, inson bularni butun hayoti davimida esidan 
chiqarmaydi. 

---

Yoshlarni estetik tomonda
n tarbiyalashda san’atning har xil turlari va 
janirlardan (musiqa, rassomlik, haykaltaroshlik, xalq amaliy san’ati, badiiy 
adabiyot va h k) keng foydalanadi. 
San’at yuksak estetik zavqning, kishi xursanchiligining tuganmas manbai 
bo’lib xizmat qiladi. Shu 
bilan bir vaqtda u har bir insonning rivojlanishi, 
ma’naviy boyishi uchun ham zarur vositadir.
Badiiy asar kishining his 
–tuyg’ularga ta’sir etsa, bu hissiy kechinmalar unda 
fikirlashni uyg’otadi. Badiiy asarda hayajonlanish fikirlashni 
faollashtiradi.
Gilamchilik, to’qimachilik, kulolchulik, zardozlik, kashtachilik, popopchilik 
maxsulotlari, badiiy oyna, metall patnislar, to’qilgan va tikib gul solingan 
buyumlar tasviriy san’atning manzarali shakliga kiradi.
Ta’lim
-
tarbiya ishlarida o’zbek xalq amaliy san’ati namunalaidan foydalanish 
katta ahamiyatga egadir. O’zbek naqishlari tushirilgan chiroyli guldor 
matolar, oyna pardalari dasturxon kabilar kishilada estetik zavq uyg’otadi.
Bolalarda estetik idrokning rivojlanishi uchun ularni haqiy
qiy san’at 
asarlari bilan tanishtirish zarur. Radio va “oynai jahon”da san’at ustalari 
hamda tengdoshlari ijro etgan asarlardan baxramand bo’lishi bolalarning 
estetik rivojlanishida katta yordam beradi.