Xarajatlarni strategik boshqarish. Xarajatlarni mahsulotning hayot bosqichlari( sikllari) bo'yicha hisobga olish

Xarajatlarni strategik boshqarish tamoyillari.

• Xarajatlarni boshqarishning asosiy printsiplari amalda ishlab chiqilgan va quyidagilarga asoslanadi:
• xarajatlarni boshqarishga tizimli yondashuv;
• xarajatlarni boshqarishning turli darajalarida qo'llaniladigan uslublarning birligi;
• mahsulotning hayotiy tsiklining barcha bosqichlarida xarajatlarni boshqarish - yaratilishdan tortib to tasarrufigacha;

yuqori sifatli mahsulotlar bilan xarajatlarni kamaytirishning organik birikmasi;

• yuqori sifatli mahsulotlar bilan xarajatlarni kamaytirishning organik birikmasi;
• ortiqcha xarajatlardan qochish;
• xarajatlarni kamaytirishning samarali usullarini keng qo'llash;
• xarajatlar darajasi bo'yicha axborot ta'minotini takomillashtirish;
• xarajatlarni kamaytirishga korxonaning ishlab chiqarish bo'linmalarining qiziqishini oshirish.

Mahsulotning hayot sikli tannarxi

• Yillik davrlarga asoslangan an'anaviy tannarxni hisoblash usullari mahsulotning xarajatlari va rentabelligi haqida noto'g'ri taassurot qoldirishi mumkin. Buning sababi shundaki, tizimlar moliyaviy hisobot yiliga asoslanadi va mahsulotning hayot aylanishini bir qator yillik bo'limlarga ajratadi. Shuning uchun, odatda, boshqaruv hisobi tizimlari mahsulot rentabelligini uning butun umri davomida emas, balki davriy ravishda baholaydi.
• Biroq, hayot sikli xarajati har bir mahsulotga tegishli bo'lgan xarajatlar va daromadlarni butun mahsulotning butun hayoti davomida kuzatib boradi va to'playdi.

Mahsulotning hayot sikli hisobi

• Mahsulotning hayot sikli xarajatlarini hisoblashda quyidagi formuladan foydalaniladi:

Mahsulot tannarxi uning ishlash muddati davomida teng taqsimlanmaydi. Berliner va Brimson (1988) ma'lumotlariga ko'ra, ilg'or ishlab chiqarish muhitida ishlaydigan kompaniyalar mahsulotning hayotiy sikli xarajatlarining taxminan 90% siklning boshida qabul qilingan qarorlar bilan aniqlanishini ta’kidlagan. Ko'plab sohalarda hayot sikli xarajatlarining katta qismi mahsulotni loyihalash, prototiplash, dasturlash, texnologik jarayonni loyihalash va asbob-uskunalarni sotib olishga sarflangan xarajatlardan iborat.

• Mahsulot tannarxi uning ishlash muddati davomida teng taqsimlanmaydi. Berliner va Brimson (1988) ma'lumotlariga ko'ra, ilg'or ishlab chiqarish muhitida ishlaydigan kompaniyalar mahsulotning hayotiy sikli xarajatlarining taxminan 90% siklning boshida qabul qilingan qarorlar bilan aniqlanishini ta’kidlagan. Ko'plab sohalarda hayot sikli xarajatlarining katta qismi mahsulotni loyihalash, prototiplash, dasturlash, texnologik jarayonni loyihalash va asbob-uskunalarni sotib olishga sarflangan xarajatlardan iborat.
• Shu sababli, mahsulotning hayot aylanishi xarajatlarini rejalashtirish va nazorat qilishga yordam beradigan va mahsulotning hayot aylanishining dastlabki bosqichlarida xarajatlar va majburiyatlarni nazorat qilish uchun boshqaruv hisobi tizimlari ishlab chiqilishi kerak.