Xamsa alisher Navoiy xamsa

AUoh -  Alloh! N e ajdahodur bu,

Ajdaho demakim,  balodur bu.

...Toki jondin erur nishon kxshig‘a,

Andin ermas dame amon kishig‘a.

Jonni olg‘on bila dag4 qo‘ymas,

Tanni yutqon bila dag‘i to‘ymas.

Jismi xokini xokisor aylar,

K o ‘kka ajzosini g'ubor aylar.

---

SADDI  ISKANDARIY

ш

 

xCbi'

---

ISKANDARNING YOSHLIGI

Uzoq  tarixdan  beri  Eronda  peshdodiylar, 

kayoniylar,  ashkoniylar  hamda  sosoniylar  deb 

atalgan  sulolalar  hukmronlik  qilib  kelishgan 

bolib, barchasini qo'shganda ularning hukmron- 

ligi  4  336  yil  davom  etgan.  Hikoya  qilinayotgan 

vaqtda,  eramizdan  awalgi  III  asrda  shu  mam- 

lakatda Doro nomli shoh ulkan Eron mamlakatini 

boshqarar, qo'shni davlatlar unga bo^sunib, har 

yili xiroj to lab turishardi.

Rum davlati shohi Faylaqus Iskandami bir vay­

rona  ichida  endigina tug'ilib  yiglayotgani,  onasi 

esa vafot etganini ко‘rib, uni o'ziga o‘g‘il qilib oladi 

va  har  tomonlama  parvarish  qilib,  mamlakatni 

idora qilish salohiyatiga ega bolgan davlat arbobi 

sifatida  yetishtirishni  saroy  a’yonlariga  topshi- 

radi.  Naqumohis  degan  donishmand  alloma uni 

Faylaqus tayinlaganicha parvarish qila boshlaydi.

Iskandar shunday qobiliyatli bola bolib chiqdi- 

ki, ustozi bergan talimning o‘n marta ko'pini tez 

o'rganib olardi. Ko‘pdan ko‘p bilimlami egallagan 

shahzoda harbiy bilimlarni ham jahd bilan o‘rga- 

na  boshladi.  Uning  otgan  o'qlari  yulduzlarning 

ko'zlarigacha  borib  yetar,  kamandi  o'qlari  bilan 

falak qal’asi devor-u burjlarini buzib tashlar, gurzi 

ishlatishni mashq qilib olgach, qattiq toshlardan 

osmongacha gard yetkaza olardi. Xullas, harb so- 

hasida hech kim yeta olmaydigan darajaga erishib, 

el orasida mashhur boldi.

---

Bu payt otasi ancha qarib qolgan bolib, hayot 

bilan vidolashish davri yaqinlashib qolgandi.

Qaddining egikligidan xalq uning tuproq sari 

y o l  olayotganini  anglardi.  Jismini  kasalliklar 

egallagan  chog‘da  Iskandar  shohlik  ishlarini 

boshlashga  tayyor  bolib  edi.  Faylaqus  olim i 

muqarrarligini  sezib,  toj-u  taxtini  Iskandarga 

topshirdi.  0 ‘gliga taxtini topshirgach, o‘zi taxta 

ustiga  y o l  oldi.  Go^yoki  daraxt  ikki  shox  ber- 

di-yu,  biridan  taxta  tobut,  ikkinchisidan  taxt 

yo'ndilar.

Iskandar  otasi  olim ini  ko‘rib,  jahonni  tark 

etishiga  oz qoldi.  Otasining qilgan vasiyati unga 

dalda  bolib,  bu  niyatidan  qaytardi.  «Mulkimga 

begonani  qoVmagil,  harimim  aro  hech  bir  no- 

munosib inson qadam qo'ymasin. Seni istab top- 

ganimdan murodim shu ediki, qachon olam bilan 

xayrlashsam, mening o'mimni egallasang, mening 

nomim shuhratim yelga sovrilmaydi», -  deb taldd- 

lagan edi otasi.

Bu so‘z Iskandaming yodiga kelgach, ota par- 

dasiga xursandchilik yetkazishga ahd qildi. Pokiza 

zilol  suviga  xas-xashak  tushirishni  ham  o‘ziga 

uyat bildi. Otasi motamini tugatishgach, taxt bilan 

muhrli uzukni  munosib  ко‘rib,  otasining taxtiga 

chiqib  o'tirdi.  Xursandchiliklar  qilindi,  jomlar 

ko‘tarildi.

Soqiy,  g‘amni  unuttiruvchi javhariy  maydan 

ber,  ki  undan  simirsam,  g‘amim  qolmasin,  ota 

azasidan g'amim qolmasin.

Mug£anniy, shodlik sozini boshla, u bilan shod- 

lik navosini chal.

Faylaqus o‘rtadan chiqib, Iskandarga toj-u tax­

tini berib ketdi.

---