Xalqaro savdo ryеja

. O’zbekiston Respublikasi tashqi savdosi ko‘rsatkichlari O’zbekiston Respublikasi Davlat Statistika qo‘mitasining 1991-2015 yillardagi ma’lumotlari asosida tuzilgan.

Importga litsenziyalarni joylashtirish usullari:

• Importga litsenziyalarni joylashtirish usullari:
• Ochik auksionlar – Davlat litsenziyalarni unga eng yukori narxni taklif kilgan kompaniyalarga takdim kiladi.
• Oshkora afzal kurik – Kup mikdorda ishlab chikarish kuvvatlari va boshka resurslarga ega bulgan firmalarga litsenziyalar beriladi.
• «Xarajatlar usuli» - Davlat budjetidan ishlab chikaruvchilarni raKbatlantirish maksadida aloxida ishlab chikarishlarga tugridan-tugri mablag kuyiladi.
•  

Kiyosiy ustunlik nazariyasi

• A.Smitning «mutlok ustunlik» nazariyasi:
• Kanday tovarlarni eksport va kaysilarini import kilishning afzalliklari tuKrisidagi karashlarini bayon kilishda milliy xamda jaxon narxlari va ularning ishlab chikarish xarajatlari mutlok mikdori urtasidagi farkni xisobga oladi.
• Boshkacha aytganda mazkur nazariya xarajatlarning mutlok mikdoriga asoslanadi. Unga kura xar bir mamlakat uzida kamrok xarajat sarflanadigan maxsulotlarni ishlab chikarish, ancha yukori xarajatlarni takozo kiladiganlarini esa tashkaridan sotib olishi lozim.
• D. Rikardoning «nisbiy ustunlik» nazariyasi:
• Xalkaro mexnat taksimoti va ixtisoslashishning umumiy tamoyillariga asoslanish orkali aniklanadigan xarajatlar nisbatidagi fark (avvalo tabiiy-geografik sharoitlar tufayli kelib chikadigan) aynan olingan mamlakatda kaysi tovarlarni ishlab chikarish, kaysilarini ayirboshlash orkali chetdan olish lozimligini kursatadi.
• D. Rikardo «nisbiy ustunlik» nazariyasini asoslash uchun Angliyada movut va Portugaliyada vino ishlab chikarishning afzalligini misol kilib keltiradi.
•  

2. Xaqaro savdo to‘g‘risidagi turli xil nazariyalar

Jadval ma’lumotlari Portugaliya xar ikkala maxsulotni ishlab chikarish buyicha Angiliyadan mutlok ustunlikka egaligini kursatadi. Birok xalkaro iktisodiy alokalar talabi va resurs sarfidagi nisbiy ustunlik xisobga olinganda Portugaliya vino Angliya esa movut ishlab chikarishga ixtisoslashishi xar ikkala mamlakat uchun foydali. Chunki xar ikkala mamlakat ikki xil maxsulot turi (vino va movut)ni xam uzlarida ishlab chikarsa 390 birlik resurs sarflangan bulardi. Nisbiy kiymatdagi fark tufayli ularning aloxida maxsulotlarni ishlab chikarishga ixtisoslashuvi 30 birlik resurs tejalishiga imkon beradi.Movutning vinoga nisbatan mukobil kiymati: Portugaliyada 90:80, resurs sarfi 1,0:1,125 Angliyada 100:120, resurs sarfi 1,0:0,83.Vinoning movutga nisbatan mukobil kiymati: Portugaliyada 80:90 resurs sarfi 1,0 : 0,89. Angliyada 120 : 100, resurs sarfi 1,0 : 1,2

• Jadval ma’lumotlari Portugaliya xar ikkala maxsulotni ishlab chikarish buyicha Angiliyadan mutlok ustunlikka egaligini kursatadi. Birok xalkaro iktisodiy alokalar talabi va resurs sarfidagi nisbiy ustunlik xisobga olinganda Portugaliya vino Angliya esa movut ishlab chikarishga ixtisoslashishi xar ikkala mamlakat uchun foydali. Chunki xar ikkala mamlakat ikki xil maxsulot turi (vino va movut)ni xam uzlarida ishlab chikarsa 390 birlik resurs sarflangan bulardi. Nisbiy kiymatdagi fark tufayli ularning aloxida maxsulotlarni ishlab chikarishga ixtisoslashuvi 30 birlik resurs tejalishiga imkon beradi.Movutning vinoga nisbatan mukobil kiymati: Portugaliyada 90:80, resurs sarfi 1,0:1,125 Angliyada 100:120, resurs sarfi 1,0:0,83.Vinoning movutga nisbatan mukobil kiymati: Portugaliyada 80:90 resurs sarfi 1,0 : 0,89. Angliyada 120 : 100, resurs sarfi 1,0 : 1,2
• D. Rikardoning «nisbiy ustunlik nazariyasi»ning kamchiligi:a) turli mamlakatlarning ishlab chikarish saloxiyatidagi farklarni va nisbiy xarajatlar uzgarishlarni xisobga olmaydi.
•