Xalqaro raqobat va uning zamonaviy sharoitda yuzaga chiqish xususiyatlari Reja

Jadval - Raqobat xususiyati

Raqobat xarakteri	Asosiy sozlamalar
	Mahsulot ishlab chiqaradigan firmalar soni	Narxlar ustidan nazorat	Tovarlarni farqlash	Kirish qulayligi
Zo'r raqobat	Ko'plab mustaqil firmalar			Nisbatan oson kirish
Monopolistik raqobat	Shunga o'xshash tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqaradigan ko'plab firmalar	O'zgartirish bilan cheklangan ta'sir	Mahsulotlar va xizmatlar bozor segmentlari bo'yicha farqlanadi	Nisbatan oson kirish
Oligopoliya	Tovarlar va xizmatlar ishlab chiqaradigan bir nechta yirik firmalar	"Narxlar etakchisi" ta'siri mavjud	Shaxsiy mahsulotlar uchun juda zarur. Standartlashtirilgan uchun kichik	Qiyin kirish, ko'pincha katta sarmoyalarni talab qiladi
Monopoliya	Bitta mahsulot va bitta firma	Deyarli to'liq nazorat	Yo'q	Juda qiyin

2.Xalqaro raqobatning namoyon bo'lish shakllari
raqobatdosh ustunlik uch bosqichdan iborat: shakllanish; foydalanish va rivojlantirish; halokat.
Shakllanish Raqobat ustunligi sanoatning xususiyatlari va raqobatning jiddiyligi bilan belgilanadi va ko'pincha undagi sezilarli o'zgarishlar bilan yuzaga keladi. Sarmoyani ko'p talab qiladigan va murakkab texnologiyalarga ega bo'lgan tarmoqlarda uning davomiyligi juda muhim bo'lishi mumkin, shuning uchun raqobatchilar tezda javob choralarini ko'rishlari mumkin.
Ushbu jarayonning printsiplari:
1. raqobatdosh ustunliklarning mavjud manbalarini yangi va sifat jihatidan yaxshilashni doimiy ravishda izlash, ularning sonini optimallashtirish;
2. Past darajali afzallik manbalarini (arzon resurslar kabi) yuqori darajali manbalar bilan almashtirish, bu esa raqiblarning doimo quvib yetishi uchun to'siqlar yaratadi. Past darajadagi afzalliklarga odatda raqobatchilar osonlikcha kirishadi va ularni nusxalash mumkin. Yuqori darajadagi afzalliklar (xususiy texnologiyalar, noyob mahsulotlar, mijozlar va etkazib beruvchilar bilan mustahkam aloqalar, obro') uzoqroq saqlanishi mumkin. Ammo buning uchun yuqori xarajatlar va kompaniya faoliyatini doimiy ravishda takomillashtirish talab etiladi.
3. atrof-muhitdagi raqobatdosh ustunliklarni birlamchi izlash (garchi bir tomonlama faqat bunga e'tibor qaratish noto'g'ri bo'lsa ham);
4. kompaniya faoliyatining barcha jabhalarini doimiy ravishda takomillashtirish.
Raqobat ustunligi har doim muvaffaqiyatli hujumkor harakatlar orqali erishiladi. Himoya - faqat uni himoya qiladi, lekin kamdan-kam hollarda uni topishga yordam beradi.
Foydalanish va saqlash raqobatdosh ustunliklar, shuningdek, ularni yaratish, M.Porterning fikricha, mamlakatning milliy xususiyatlari (madaniyati, turdosh va yordamchi tarmoqlarning rivojlanish darajasi, ishchi kuchining malakasi, davlat tomonidan qo'llab-quvvatlanishi va boshqalar) bilan chambarchas bog'liq holda yuzaga keladi. .)

Xalqaro raqobat markazlari geografik jihatdan eng ko'p bo'lgan mintaqalarda to'plangan zamonaviy korxonalar asosiy eksport-import savdo oqimlari jamlangan. Bugungi kunda 3 ta xalqaro raqobat markazi mavjud: AQSH, Yaponiya, Gʻarbiy Yevropa. V Yaqinda xalqaro raqobatning 4-markazi Xitoy tezda shakllantirilmoqda, degan fikr bor edi. Xalqaro raqobatning rivojlanishini baholash uchun raqobatbardoshlik tushunchasini aniqlash kerak. Firma, umuman iqtisodiyot sektori darajasidagi raqobatbardoshlik mezonlari, xususiyatlari, omillari o'ziga xos xususiyatlarga ega. Firmaning raqobatbardoshligi - bu ichki va tashqi omillar ta'siri ostida uzoq vaqt davomida foyda bilan ishlash qobiliyati. Kontseptsiyani aniqlash ancha qiyin raqobatbardoshlik milliy iqtisodiyot (K.N.E.). Qiyinchilik sharoitda ekanligidadir bozor iqtisodiyoti davlatga hatto sanoat (firmalar u yoqda tursin) nisbatan ham raqobatbardoshlikni boshqarish funksiyasi berilmagan. Davlat raqobatbardoshlikni boshqarmaydi, balki unga turli choralar (qonunchilik, fiskal, pul-kredit) orqali ta'sir ko'rsatadi. Shuning uchun K.N.E.ning kontseptsiyasi. juda murakkab, shu jumladan iqtisodiy ilmiy va texnik, milliy firmalarning tashkiliy imkoniyatlari va xorijiy tovarlar va xizmatlar bilan muvaffaqiyatli raqobatlasha olish qobiliyati. Ammo bu aniq omillardan tashqari, K.N.E. mamlakatning davlat va siyosiy tuzilishining butun tizimi, davlatning barqaror ta'minlash qobiliyati iqtisodiy o'sish, yuqori malakali ishchi kuchi, boshqacha aytganda, raqobatbardosh jamiyatga ega bo'lish. K.N.E. G'arbda ko'plab tadqiqot tashkilotlari mintaqaviy sifatida amalga oshiriladi (ular KNE Evro kontseptsiyasini firmalar uchun mavjud sharoitlarda iste'molchilar uchun yanada jozibador bo'lgan tovarlarni loyihalash, ishlab chiqarish va sotish uchun real va potentsial imkoniyat sifatida belgilaydilar. C.N.E.ni aniqlashda 300 dan ortiq ko'rsatkichlar va 100 dan ortiq xalqaro ekspertlarning baholari qo'llaniladi. Tahlil vaziyat ma'lumotlari odatda 10 ta omilga birlashtiriladi

1. iqtisodiy salohiyat mamlakatlar va iqtisodiy o'sish sur'atlari;
2. sanoat ishlab chiqarishining samaradorligi;
3, fan va texnika yutuqlarining rivojlanish sur'ati;
4. ishtirok etish xalqaro bo'linma mehnat;
5. ichki bozorning dinamikligi va sig'imi;
6. moliya tizimining moslashuvchanligi;
7. ta'sir davlat tomonidan tartibga solish iqtisod;
8. malaka darajasi mehnat resurslari;
9. mehnat resurslari bilan ta'minlash;
10. ijtimoiy-iqtisodiy va ichki siyosiy
1. Iqtisodiy o‘sish iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishga olib kelganda, barqaror va inklyuziv bo‘lsa, uning atrof-muhitga ta’siri minimallashtiriladi va Soljenitsinning so‘zlariga ko‘ra, u "halokatli" emas. Bir so‘z bilan aytganda, iqtisodiy o‘sish o‘z-o‘zidan yakuniy maqsad emas, balki barqaror rivojlanishga erishish vositasi hisoblanadi. Garvard universiteti professori D. Rodrikning qayd etishicha, tovar eksporti narxining pastligi, kapital tushishi, remitentlarning kamayishi va rivojlanayotgan mamlakatlarda, ayniqsa, COVID-19 pandemiyasi sharoitida savdoning yomonlashishi ijtimoiy himoyani yanada murakkablashtirdi. Rodrikning fikricha, shu sababli iqtisodiy o‘sishda inklyuzivlik va tengligini ta’minlash birinchi o‘ringa chiqishi kerak. Yana bir Garvard professori va mening ma’ruzachim M. Endryu ham inklyuzivlik iqtisodiy o‘sishga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, deb hisoblaydi. BMTning Barqaror rivojlanish maqsadlari ham inklyuziv o‘sishni ta’minlashga qaratilgan. 2019-yilda Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (IHTT) tomonidan tayyorlangan "Inklyuziv iqtisodiy o‘sish siyosati asoslari"da globallashuv, raqamlashtirish, demografiya va iqlim o‘zgarishi iqtisodiy o‘sish uchun yangi imkoniyatlar ochsada, ular tengsizlik xavfini oshiradi, deb aytadi.
2.Ishlab chiqarish samaradorligi — korxona miqyosida iqtisodiy faoliyat, iqtisodiy dasturlar va tadbirlarning foydali natijalar berishi, olingan iqtisodiy samaraning muayyan qiymatga ega boʻlgan resurslarni qoʻllagan holda eng yuqori ishlab chiqarish hajmiga erishishga sabab boʻlgan ishlab chiqarish omillari, resurslar sarflariga nisbati bilan tavsiflanadi. Ishlab chiqarish samaradorligi korxona faoliyatining yakuniy natijasini koʻrsatadi. Miqdoriy jihatdan ishlab chiqarish samaradorligini mahsulot ishlab chiqarish uchun sarf qilingan mehnat miqdori bilan oʻlchash mumkin, lekin mehnat sarfini aniq oʻlchash ancha qiyin. Shu sababli, ishlab chiqarish samaradorligi mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligi; ishlab chiqarish vositalaridan va kapitaldan foydalanish samaradorligi koʻrsatkichlari bilan aniqlanadi. Korxonalarda ishlab chiqarish samaradorligining umumlashgan koʻrsatkichi tovar ishlab chiqarish surʼatlarining oʻsishi hisoblanadi, undan tashqari puldagi harajatlar birligiga toʻgʻri keladigan mahsulot hajmi, balans foydaning asosiy va aylanma fondlar yigindisiga nisbati, toʻla tannarx koʻrsatkichlari muhim ahamiyatga ega. Mehnat unumdorligining oʻsishi surʼatlari, mehnatni tejash va mahsulot hajmi oʻsishida mehnat unumdorligi hissasi kabi koʻrsatkichlardan ham foydalaniladi. Ishlab chiqarish samaradorligi texnik samaradorlik (ishlab chiqarish hajmi), iqtisodiy samaradorlik (mehnat unumdorligi, mehnat resurslari, asosiy fondlar, aylanma resurslar), ijtimoiy samaradorlik (moddiy resurslar, foyda) hisobiga shakllanadi.
3.Fan-texnika taraqqiyoti - fan bilan texnikaning oʻzaro bog'ʻliq, yagona, ilgarilab boruvchi taraqqiyoti; ijtimoiy taraqqiyot asosi. Dastlab fan rivoji bilan texnika taraqqiyoti oʻrtasidagi yaqinlashuv 16—18-asrlarda manufaktura ishlab chiqarishi bilan bogʻliq holda sodir boʻldi. Bungacha moddiy ishlab chiqarish empirik tajribalar, hunarmandlik asosida shakllangan. Teologiya va sxolastika taʼsiridagi tabiat haqidagi ilmiy nazariy bilimlar ham ishlab chiqarishga xech qanday salbiy taʼsir qilmasdan sekinlik bilan rivojlangan.Ilmiy va texnikaviy taraqqiyot inson faoliyatining 2 ta nisbatan mustaqil yoʻnalishi sifatida yuksala boshlagan

Moliya bozori juda ochiq va rivojlangan

Yuqori ishlash
Hayotning yuqori sifati
Innovatsiyalarni rag'batlantiradigan milliy iqtisodiy muhit
Davlatning kuchli geosiyosiy pozitsiyasi (ittifoqlar, strategiyalar)
Ilg'or texnologiyalar mavjudligi
Yuqori malakali kadrlarning mavjudlig
Yangi texnologiyalarga etarlicha sarmoyalar
Minimal hukumat byurokratiyasi
Tashqi savdoni oqilona liberallashtirish
Yuqori sifatli ishlab chiqarish va savdo infratuzilmasi
Mamlakat ichki bozorida etarli raqobat
Kompaniya menejerlarining yuqori professionalligi
Marketing rivojlangan
Ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borish uchun bazani rivojlantirish
Ilmiy-tadqiqot ishlariga sarflanadigan mablag'larning etarli darajasi
Oziq-ovqat mahsulotlari va narxlarni boshqarish uchun qobiliyat
Mahsulotlarga xizmat ko'rsatish sifati
Asosiy xaridorlarning to'lov qobiliyati va boshqalar.