Ommaviy axborot vositalarining tuzilishi va davlat tomonidan tartibga solish
Qo'shma Shtatlardagi ommaviy axborot vositalari asosan xususiy mulkka tegishli. Xususiy mulk hukumat nazoratidan farqli ravishda mutlaq bo`lmagan erkinlikni ta'minlaydi. Ammo bu ommaviy axborot vositalarining qanday ishlashi to'g'risida savollar tug'diradi.
Ommaviy axborot vositalarida konsentratsiya.
Raqobat, ortib borayotgan xarajatlar va birlashishlar natijasida Qo'shma Shtatlarda gazetalar soni keskin kamaydi. Ko'pgina yirik shaharlarga faqat bitta kunlik qog'oz xizmat qiladi. Bundan tashqari, mustaqil gazetalar soni kamaydi, chunki Gannett kabi zanjirlar qo'shimcha mulklarni sotib olishdi. Kontsentratsiya fikrlarning xilma-xilligini susaytiradimi va oxir-oqibat media korporatsiyalar tomonidan yangiliklarni boshqarishga olib keladimi-yo'qmi ?. Uchta yirik televizion tarmoqlar (ABC, CBS va NBC) o'zlarining sheriklik stantsiyalariga ega emaslar va ular Fox kabi yangi tarmoqlarning, shuningdek, tobora ko'payib borayotgan yangiliklar va ko'ngilochar kabel stantsiyalarining haqiqiy raqobatiga duch kelishmoqda. 1996 yildagi "Telekommunikatsiyalar to'g'risida" gi qonun translyatsiya qilingan ommaviy axborot vositalarida raqobatni targ'ib qilishi kerak edi. Bitta kompaniya egalik qilishi mumkin bo'lgan televizion stantsiyalar sonidagi cheklovlarni yumshatdi va bozor yoki geografik hudud ustidan nazoratni oldini olishdan tashqari, radiostansiyaga egalik qilishning barcha cheklovlarini bekor qildi. Qonunchilik sohada ko'proq konsentratsiyaga olib keldi.
O'yin-kulgiga qarshi qattiq yangiliklar.
Televizor tomoshabinlar tomonidan boshqariladi. Tomoshabinlar soni qancha ko'p bo'lsa, tijorat vaqtidagi narxlar shuncha yuqori bo'ladi va foyda ham oshadi. O'sib borayotgan yosh tomoshabinlar o'zlarining siyosiy ma'lumotlarini Jon Styuart bilan The Daily Show va The Colbert Report kabi Daily Show singari komediya dasturlaridan olishlarini aytmoqdalar .
Gazeta va jurnallar asosan hukumat aralashuvidan Birinchi tuzatish bilan himoyalangan. 1971 yilda Nikson ma'muriyati The New York Times va The Washington Post gazetalari Pentagon hujjatlari, Amerikaning Vetnamdagi siyosati to'g'risidagi maxfiy hujjatlarni nashr etishiga to'sqinlik qildi . Oliy sud ularni cheklash matbuot erkinligini buzish ekanligini ta'kidlab, ularni nashr etishni blokirovka qilishdan bosh tortdi . Biroq, matbuot yolg'onligi ma'lum bo'lgan yoki shaxsning obro'siga qasddan zarar yetkazadigan xabarlarni chop eta olmaydi. Tarkib, shuningdek, odob-axloq qoidalari bilan nazorat qilinadi.
Radio va televideniyani tartibga solish
Radio efirga uzatilgan dastlabki kunlarida stantsiyalar bir xil chastotalarda ishladilar va ko'pincha bir-birlarining signallarini siqib qo'yishdi. Federal radio qonuni (1927) chastotalarni taqsimlash uchun litsenziyalash tartibini o'rnatdi, chunki efir to'lqinlari jamoatchilikka tegishli. Amaldagi me'yoriy-huquqiy baza Federal aloqa komissiyasini (FCC) tashkil etgan 1934 yilgi Federal aloqa to'g'risidagi qonunda tashkil etilgan .
FCC sanoatni bir necha usul bilan tartibga soladi. Bu kompaniya egalik qilishi mumkin bo'lgan radio va televizion stantsiyalar sonini cheklaydi, davlat xizmatlari va mahalliy dasturlarni tartibga soluvchi qoidalarga ega va litsenziyalash jarayonining bir qismi sifatida stantsiyalar faoliyatini ko'rib chiqadi. So'nggi yillarda FCC teleradiokompaniyalarga qo'pollik va beadablik uchun katta miqdordagi jarimalar solib kelmoqda.
Xulosa
Xulosa o`rnida aytish mumkinki, Amerika Qo`shma Shtatlarining ommaviy axborot vositalari dunyo reytingida birinchi pog`onada bormoqda. Ommaviy axborot vositalarining turi davr o`zgargani sari yangilanib kelayotganini ko`rish mumkin. Dastlab asosiy yangilik olish vositasi sifatida ko`rilgan gazetalar bugungi kunda internet saytlariga o`z o`rnini deyarli bo`shatib berdi. Shu bilan birga ta`kidlash joizki, televizor hanuzgacha nafaqat AQSH, balki butun dunyoning eng talabgir vositasi bo`lib qolmoqda. Sababi, jonli efir, tezkor yangilik hamda yuqori sifat aynan televideniyeda mavjud. AQSH bugungi kunda ommaviy axborot vositalari faoliyatini chuqur tahlil etgan holda yuqori nazorat o`rnatishga erishdi. Shu bilan birga ma`lum bo`lmoqdaki, internet, televideniye qanchalik rivojlanmasin, ma`lum turdagi gazeta yoki jurnallar o`z o`rnini saqlab qoladi. Sababi ayrim maxsus ma`lumotlar faqatgina belgilangan gazeta-jurnallarda chop etiladi xolos. Dastlabki manba sifatida ular o`z xaridorgirligini yo`qotmaydi. AQSH ommaviy axborot vositalarining ustun tomonlari sifatida uning tezkorligi, sifatliligi, aniqligi, konkretligi, ko`ngilocharligini ta`kidlab o`tish joiz. Demokratik davlat sifatida AQSH ommaviy axborot vositalari xabarlarni aniq, lo`nda va bor-bo`yicha ko`rsatadi. Bir inson butun xalqqa qarshi (qonunga zid bo`lmagan holda) fikrlasa ham, u xalq dushmaniga aylanmaydi, balki u tinglanadi. Bu ham ochiqlik, ravshanlik, demokratiyaning belgisidir. AQSH ommaviy axborot vositalarining bu jihatlari butun dunyoga o`rnak bo`lish vazifasini o`tab, dastur bo`lib kelmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |