Xalqaro iqtisodiy munosbatlar. Xalqaro savdo mavzuning qisqacha

 
 
 
 
 
1
Campbell R. McConnell, Stanley L. Economics : principles, problems, and policies. Brue.– 17th ed.p. 2010 589 pg
 
 
 
Eksport 
subsidiyalari 
shakllari

---

Xalqaro iqtisodiy munosabatlar. Хalqaro savdo 
. 
564 
 Eksport bojlari va eksportni ixtiyoriy cheklash 
Eksportga tariflar yoki eksport bojlari kiritilishining 
oqibati import bojlari kiritilishi oqibatining aynan aksidir. 
Eksport bojlari sharoitida mahsulotlar ichki narxi (Pd) uning tashqi narxidan (P
w
) 
kam. Bunday vaziyatlarda ichki iste’mol D
0
dan D
1
gacha o‘sadi, ishlab chiqarish 
S
0
dan S
1
gacha, eksport esa X
0
dan X
I
ga kamayadi. 
Eksportga bojlarni joriy qilish natijasida milliy ishlab chiqaruv-chilarda 
(a+v+c+d) 
sohalarda yo‘qotishga duch bo‘ladilar. Xalqaro narxlarga nisbatan ichki 
narxning kamayishidan iste’molchilar «a» sohada yutuqqa erishsa, davlat esa «s» 
sohada daromadga ega bo‘ladi. Sof yo‘qotishlar 
(v +d) 
soxalardan iborat bo‘ladi. 
Ixtiyoriy ravishda eksportni cheklash eksport kvotalarining bir turi bo‘lib, xorij 
mamlakatlarining ayrimlariga “ixtiyoriy” eksport miqdorlarini cheklashdan iborat. 
Bu yerda «ixtiyoriy so‘zi» shartli xarakterga ega. Chunki, eksport qilayotgan 
mamlakat savdo siyosatida o‘z hamkorlari tomonidan birorta noxushlikka duch 
kelmasligi uchun eksport miqdorini cheklaydi. 
Ixtiyoriy ravishda eksportni cheklash ikki xil xususiyatga ega: 
1. Ixtiyoriy ravishda eksportni cheklash milliy iste’molchilar uchun tarif va 
kvotalarni belgilashga nisbatan ancha sezilarsiz. Shuning uchun iste’molchilar 
ularni e’tiborsiz qabul qiladilar va hukumatga norozilik bildirmaydilar. 
2. Ixtiyoriy ravishda eksportni cheklash sharoitida xorij iste’molchilari ular 
sotib olayotgan eksport mahsulotiga yuqoriroq narx belgilashlari mumkin. 
Shunday qilib, xorijliklar ixtiyoriy ravishda eksportni cheklash sharoi-tida 
eksportyor ko‘rgan yuqotishlarni narxlarni oshirish hisobiga qoplashadi. 
29.4- rasm 

Savdo siyosatini amalga oshirishning ko‘rib o‘tilgan usullarining har biri 

ijobiy jihatlari bilan birga salbiy oqibatlarga ham ega. Mamlakat iktisodiyotining 
rakobatbardoshligi darajasi kuchayib borgani sari tashqi savdo liberallashtirib 
boriladi
1
. Mamlakatning xalqaro savdo tashkilotlariga a’zo bo‘lishi bu jarayonining 
1
Campbell R. McConnell, Stanley L. Economics : principles, problems, and policies. Brue.– 17th ed.p. 2010 595 pg 
boj