Xalqaro iqtisodiy munosabatlar kafedrasi а. М л ы м о V, Z. M. Otaqo‘z iy e

12-rasm AD va AS egri chizig’i
68

---

Chizmadan ko‘rinib turibdiki, narxlarning o‘zgarishi yalpi talabga 
aks ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni, narxlar darajasining o‘sishi o‘z ortidan 
yalpi talabning qisqarishini keltirib chiqaradi va aksincha. Vaholanki, 
yalpi taklif narx darajasi qancha yuqori boMsa, shuncha ko‘p boMadi.
2. Yalpi talab egrisi va unga ta’sir etuvchi omillar: 
narxga bogMiq va bog‘Iiq boMmagan omillar
Narxlar darajasi va yalpi talab o‘rtasida teskari bogMiqliq mavjud 
boMib, narxlarning o‘sib borishi bilan yalpi talab qisqarib boradi va ak­
sincha, narxlar darajasi qanchalik past boMsa xaridorlar ko‘proq tovar va 
xizmatlami sotib olishni istab qolishadi. Ushbu bogMiqlikni chizma 
ko‘rinishida ifodalash mumkin (13-rasm). Narxlar darajasi va talab qil­
ingan milliy mahsulot hajmi o‘rtasidagi bogMiqlikni ifoda etuvchi chiziq 
yalpi talab egri chizigM deb ataladi. U alohida tovarga boMgan talab 
egri chizigMga o‘xshash ko‘rinishga ega, ammo endi unga talab egri 
chizigM yo'nalishini belgilab beruvchi daromad samarasi yoki 
o‘rinbosar tovarlar samarasi kabi narx omillari ta’sir ko‘rsatmaydi. 
Yalpi talab egri chizigM yo‘nalishiga qanday omillar ta’sir qiladi?
Bular avvalo quyidagi narx omillaridir: