Xalqaro huquqni muhofaza qiluvchi tashkilotlar

Interpol funksiyalari: 
- Tayyorlanayotgan va sodir etilgan jinoyatlar va huquqbuzarliklarning 
oldini olish hamda chora qo’llash; 
- Sodir etilgan jinoyatlarni fosh etish; 
- Jinoyat(huquqbuzarlik) sodir etgan  shaxsni aniqlash, izlash va tutish; 
- Kriminalistik (politsiya) hisobini olib borish; 
- Tayyorlanayotgan va sodir etilgan jinoyatlarni oldini olish hamda fosh 
etish uchun zarur bo’lgan tezkor-qiduruv tadbirlarni amalga oshirish. 

---

75 
 
boshqa  huquqni  muhofaza  qiluvchi  organlar  tomonidan  taqdim  etilgan 
bo‘lishi  mumkin  bo‘lib,  ular  Ustavning  7-moddasiga  asosan  vakolatli 
hisoblanadi; 
–  tashkilot a’zolarini qabul qilish tartibiga ko‘ra – ochiq (Ustavning 
4-moddasi): 
–  egallagan hududi hajmiga ko‘ra – butunjahon; 
–  ishtirokchilari  doirasiga  ko‘ra  –  universal(unga  iqtisodiy  boy  va 
kambag‘al,  demokratik  va  avtoritarrejim  hukm  surgan,  dunyoviy  va 
diniy, federativ va unitar davlatlar kiradi). 
Huquqiy maqom tahliliga bo‘yicha xulosa sifatida qayd etish joizki, 
Interpol,  xalqaro  huquq  normalariga  rioya  etgan  holda,  o‘z  kuchi  bilan 
Mustaqil  tergovni  amalga  oshirish,  jinoyatlarni  ochish  va  turli 
mamlakatlarda jinoyatlarni qidirish bilan shug‘ullana olmaydi (ya’ni unga 
a’zo 
davlatlar 
tomonidan 
vakolat 
berilgan 
milliy 
tashkilot 
hisoblanmaydi),  biroq  bugungi  kunga  kelib  –  o‘z  axborot,  texnik  va 
tashkiliy 
imkoniyatlariga 
ko‘ra 
xalqaro 
jinoyatchilikka 
qarshi 
kurashuvchi  va  uning  oldini  oluvchi  ilg‘or  va  yagona  tashkilot 
hisoblanadi. O‘zining 80 yillik tarixi mobaynida Interpol 20 a’zosiga ega 
noMustaqil  nohukumat  tashkilotidan  BMT  bilan  bir  qatorda  turuvchi 
190dan  ortiq  a’zo  davlatlariga  ega  butunjahon  hukumatlararo 
tashkilotigacha bo‘lgan yo‘lni bosib o‘tdi.  
Ustav  Interpol  vakolatini,  uning  maqsad  va  vazifalarini, 
jinoyatchilikka  qarshi  kurashda  xalqaro  hamkorlik  prinsiplarini  tartibga 
soluvchi  hujjat  hisoblanadi.  Aynan  ushbu  hujjat  uning  tuzilmaviy 
tashkilotining  Mustahkamlab  qo‘ygan  bo‘lib,  u  Interpol  tomonidan 
bajariladigan vazifalardan kelib chiqib keyinchalik hosil etilgan va qator 
xalqaro tashkilotlar namunaviy tuzilmasiga muvofiq hisoblanadi. 
Dastlabki to‘rt qoida Ustavning umumiy qoidalaridan iborat. Uning 
1-moddasida  Tashkilot  nomi:  «Xalqaro  jinoyat  politsiyasi  tashkiloti  
(Interpol)» va rasmiy joylashgan o‘rni— Fransiya belgilangan.  
 Ustavga 
muvofiq 
(2-modda) 
turli 
mamlaktlar 
politsiya 
organlarining  (muassasalarining)  umumjinoiy  jinoyatchilikka  qarshi 
kurash  faoliyatini  muvofiqlashtiruvchi  Xalqaro  jinoyat  politsiyasi 
tashkiloti  (Interpol), quyidagi maqsadlarda tashkil etilgan: 
a) 
barcha  jinoyat  politsiyasi  organlarining  (muassasalarining) 
mamlakatlarning  amaldagi  qonunchiligi  doirasida  va  Inson  huquqlari 
umumjahon  Deklaratsiyasiga  rioya  qilgan  holda  keng  hamkorligini 
ta‘minlash; 
b) 
Jinoyatchilikni  oldini  olish  va  unga  qarshi  kurashishga  yaqindan 

---

76 
 
ko‘maklashuvchi muassasalarni tashkil etish va rivojlantirish. 
 Interpolni  tashkil  etish  va  faoliyatning  huquqiy  tartibga  solinishi 
asosida bir qator umumiy va maxsus prinsiplar yotadi
44
. 
 
Asos hisoblanuvchi umumiy prinsiplarga quyidagilar kiradi: 
Interpol Ustavining 2-moddasida belgilangan inson va fuqaro huquq 
va  erkinliklarini  hurmat  qilish  va  amal  qilish  prinsipi  Inson  huquqlari 
umumjahon Deklaratsiyasiga asoslanadi (1948). 
Tashkilot a’zolari huquqlarining tengligi Interpolga kiruvchi barcha 
mamlakatlar ularning hajmi va tashkilot budjetidagi moliyaviy ulushidan 
qat‘iy  nazar  teng  huquqlarga  ega  ekanligini  anglatadi.  Interpolning 
rahbariy organlari faoliyatida ishtirok etuvchi barcha delegatsiyalar ovoz 
berishda bitta ovozga egadirlar va hatto a’zo mamlakat tashkilot budjetiga 
badal  to‘lay  olmasada  u  kun  tartibidagi  muhim  masalalar  yuzasidan 
(masalan ustavni o‘zgartirish to‘g‘risida qaror qabul qilishda) ovoz berish 
huquqidan mahrum etilmaydi. 
A’zo  mamlakatlar  davlat  suverenitetini  hurmat  qilish  prinsipi  – 
xalqaro  jinoyat    politsiyasi  tashkiloti  (Interpol)  ustavining  3-moddasida 
belgilangan  bo‘lib,  unga  muvofiq  tashkilotga  siyosiy,  harbiy,  diniy  yoki 
irqiy  tavsifga  ega  faoliyat  bilan  shug‘ullanish  yoxud  unga  aralashish 
taqiqlanadi. 
Mazkur prinsipga muvofiq Interpol rahbariy organlarining qarorlari 
uning  ishtirokchilari  uchun  tavsiyaviy  kuchga  ega.  Ayni  vaqtda,  uning 
joylardagi  organlari  o‘z  milliy  vakolatlari  doirasida  tashkilot  qarorlarini 
                     
44
ОфициальныйсайтИнтерпола. http://www.interpol.com