Xalqaro huquqni muhofaza qiluvchi tashkilotlar

belgilarga ega:  
-  mazkur  faoliyat  har  qanday  usul  bilan  emas,  balki  faqat  yuridik 
ta‘sir  etish  choralari  yordamida  amalga  oshirilishi  mumkin.  Ular 
qatoriga  xalqaro  yuridik  majburiy  va  pul  mablag‘lari  undirish  choralari 
kiradi.  Masalan,  agar  xalqaro  darajadagi  jinoyat  sodir  etilgan  bo‘lsa, 
xalqaro  qonun  hujjatlarida  nazarda  tutilgan  jazo  chorasi  yoki  boshqa 
ta‘sir  etish  chorasi  belgilanishi  mumkin;  agar  mol-mulkka  zarar 
yetkazilgan  bo‘lsa,  zararni  qoplash  uchun  majburiyat  yuklatilishi 
mumkin.  
-  uni  amalga  oshirish  davomida  qo‘llaniladigan  yuridik  ta‘sir  etish 
choralari xalqaro  qonun hujjatlari  me‘yorlariga to‘liq  mos kelishi shart. 
Ular  ta’sir  etishning  real  choralari  uchun  asos  bo‘lib  xizmat  qilishi  va 
uning mazmunini aniq belgilashi mumkin; 
-  muayyan  jarayonlarga  amal  qilgan  holda  belgilangan  tartibda 
amalga  oshiriladi.  Masalan,  jinoiy  jazoni  belgilaydigan,  undan  ozod 
etadigan yoki sudlanuvchini oqlaydigan Xalqaro jinoyat sudining hukmi 
faqat sud tekshiruvi va protsessual holatlar bilan aniq belgilangan barcha 
masalalarni  sud  tomonidan  har  tomonlama  muhokama  qilinishidan 
keyingina  chiqarilishi  mumkin.  Muhokama  maxsus  ajratilgan  joyda 
uning  sirligini  ta‘minlagan  va  boshqa  qonun-qoidalarga  amal  qilgan 
holda amalga oshirilishi kerak; 
- xalqaro sudlar dalolatnomalarining bajarilishi, eng avvalo, tegishli 
tartibda tayyorgarlikdan o‘tgan xizmatchilar, ko‘pincha, huquqshunoslar 
hamda  boshqa  sohalarda  bilimga  ega  bo‘lgan  mutaxassislarga  ega 
bo‘lgan maxsus vakolatli organlar zimmasiga yuklatiladi. Zarur moddiy-
texnik vositalar ularning ixtiyoriga topshiriladi.  
Xalqaro  huquqni  muhofaza  qilish  faoliyati  xalqaro  munosabatlar 
subyektlari  tomonidan  amalga  oshiriladigan  tadbirlar  majmuini  o‘z 
ichiga oladi. 
Shuning  uchun  Prezident  I.Karimovning:  “…shu  bilan  birga,  bu 
zimmasiga  yuklatilgan  xalqaro  majburiyatlarga  so‘zsiz  amal  qilish  va 
ularni  bajarish,  BMT  Ustavi  va  qabul  qilingan  xalqaro  huquq 
me‘yorlarining  talablariga  qat‘iy  amal  qilish  demakdir.  Bu  do‘st  bo‘lib 

---

25 
 
yashashga, yaqin va uzoq qo‘shnilar bilan hamkorlik qilishga intilishdir. 
Bu  o‘zimiz  uchun  erishish  kerak  bo‘lgan  dunyo  hamjamiyatidagi 
munosib o‘rindir”
8
 - deb aytgan so‘zlarini ta’kidlash joiz. 
“Me‘yor  ishlab  chiqish  usullari  nuqtai  nazaridan  milliy  va  xalqaro 
huquq Mustaqil tizimlar bo‘lib, huquqni tatbiq etish nuqtai nazaridan esa 
ular  chambarchas  bog‘liqdir”
9
.  Shuning  uchun  jinoyatchilikka  qarshi 
kurashda  xalqaro  hamkorlik  davlat  darajasida  amalga  oshiriladigan 
mazkur faoliyatning asosiy shakllarisiz mavjud bo‘lishi mumkin emas.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Masalan,  BMT  Bosh  kotibi  ma‘lumotlariga  ko‘ra,  Birlashgan 
millatlar  tashkiloti  tizimidagi  turli  organlar,  tashkilotlar,  bo‘linmalar, 
departamentlar,  jamg‘armalar  va  dasturlar  tomonidan  huquqning 
ustunligini mustahkamlash maqsadida bir vaqtning o‘zida 500 dan ortiq 
turli toifadagi tadbirlar amalga oshirilmoqda
bookmark6
10
. 
BMT  tomonidan  huquqning  ustunligini  mustahkamlashsohasida 
                     
7
 И. Каримов Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси II чақириқ IX сессиясидаги нутқи, 2002  й., 
29 август.
 
8 
Халқаро ҳуқуқ: Дарслик. Масъул муҳаррирлар: Ю.М. Колосов, Э.С. Кривчикова. - М.: Междунар. 
отношения, 2000. – 10 б.
 
9
Волеводз  А.Г.  Международные  правоохранительные  организации:  Учебное  пособие  –  М.: 
Проспект, 2011.14 б. 

---

26 
 
milliy miqyosda quyidagilar amalga oshirilmoqda: 
 
a)  ma’muriy  muassasalarni  mustahkamlash,  amaldor  shaxslar  va 
nodavlat  tashkilotlar  salohiyatini  mustahkamlash,  amaldor  shaxslar  va 
nodavlat  muassasalarga  texnik  yoki  boshqa  yordam  ko‘rsatishga 
qaratilgan tadbirlar; 
 
b) sudlov va huquqni muhofaza qilish faoliyatini mustahkamlash, 
odil  sudlov  va  odil  sud  jarayoniga  kirish  huquqini  ta‘minlash; 
odilsudlovning  oddiy,  an’anaviy  va  jamoaviy  mexanizmlari  va 
munozaralarni hal etishni Mustahkamlashga qaratilgan tadbirlar. 
Milliy huquq ijodkorligi kabi xalqaro huquq subyektlari tomonidan 
ham  xalqaro  darajada  me‘yorlar  ishlab  chiqilmoqda.  Davlat  miqyosida 
huquqni  tatbiq  etish  faoliyati  xalqaro  munosabatlarda  huquqni  tatbiq 
etishga o‘xshash, xalqaro odil sudlov esa davlat miqyosidagi odil sudlov 
kabidir.