««xalqaro audit»

Auditorlik  tashkilotining  rahbari  deganda,  auditorlik  tashkilotining 
ma’muriyati tarkibiga  kiruvchi va shu tashkilot nomidan auditorlik xulosasiga imzo 
chekish huquqiga ega shaxs tushuniladi. 
Auditorlik tashkilotining rahbari: 

 
ho’jalik yurituvchi sub’ekt bilan o’zaro aloqani olib boradi; 

 
auditorlik  tekshiruvi  rahbarini  tayinlaydi  va  auditga  yo’naltirilgan 
mutaxassislar guruhini tuzadi; 

 
tekshirilayotgan sub’ektning auditorlik xulosasida aks etgan buxgalteriya 
hisobining haqqoniyligi to’g’risida auditorlik tashkilotining fikrini aks ettiradi. 
Auditorlik  tashkilotining  rahbari  o’z  tashkiloti  nomidan  berilgan  auditorlik 
xulosasining  tarkibidan  to’liq  xabardor  bo’lishi  lozim.  Auditorlik  tashkilotining 
rahbari  auditorlik  faoliyatini  amalga  oshirish  huquqi  uchun  attestatsiyadan  o’tgan 
bo’lishi  kerak.  Auditorlik  tekshiruvining  rahbari  auditorlik  tekshiruvining  xodimi 
hamda xo’jalik yurituvchi sub’ektni auditorlik tekshiruvidan o’tkazayotgan xodimlar 
guruhiga rahbarlik qilayotgan shaxs hisoblanadi. 
Auditorlik tekshiruvining rahbari quyidagilar uchun ma’suldir:  

 
xo’jalik  yurituvchi  sub’ekt  bilan  joriy  nazorat  ishlarini  tashkil  etish  va 
olib borish; 

 
ishlarni rejalashtirish (umumiy reja va audit dasturini tasdiqlaydi); 

 
o’tkazilayotgan  audit  va  uning  natijalari  bo’yicha  tayyorlanayotgan  ish 
hujjatlarini auditorlik milliy standartlariga va ichki firma talablariga muvofiqligi; 

 
auditorlik xulosasi tarkibiga ta’sir etishi mumkin bo’lgan audit natijalari 
to’g’risida auditorlik tashkiloti rahbarni xabardor qilish; 

---

 
78 

 
auditorlik tekshirish rahbari auditorlik faoliyatini amalga oshirish huquqi 
uchun attestatsiyadan o’tgan bo’lish kerak. 
Bosh  auditor  auditorlik  tashkilotining  hodimi  bo’lib,  unga  audit  tekshiruvi 
ishtirokchilariga rahbarlik qilish yuklatilgan bo’lishi mumkin. 
Bosh auditor quyidagilar uchun ma’suldir: 

  Auditorlik  jarayoni  natijalariga  tayyorgarlik,  ularni  amalga  oshirish  va 
hujjatlashtirish;  

  Unga  biriktirilgan  audit  tekshiruvi    ishtirokchilari  ishlarini  tashkil  etish  va 
nazorat qilish. 
Bosh auditor auditorlik faoliyatini amalga oshirish huquqi uchun attestatsiyadn 
o’tgan bo’lishi lozim. 
 Auditorlik  tekshiruvi  ishtirochisi  ,auditorlik  tashkilotining  xodimi 
hisoblanib,  bosh  auditorlik  yoki  tekshiruv  rahbariga  bo’ysunadi.  U  auditor  kichik 
auditor,  assistent  bo’lishi  mumkin.  Audit  ishtirokchilari  audit  jarayonida  ularga 
yuklatilgan ishlar uchun javobgardir. 
Auditorlik  tashkilotining  ish  sifati  nazorati  tizimi  quydagilardan  iborat 
bo’lishi  lozim: 
1. 
Auditorlik tashkiloti hodimlarining mustaqillik, haqqoniylik, ob’ektivlik, 
maxfiylik va professional etikaga amal qilish. 
2. 
Auditorlik  tashkilotining  bilim,  saviyaga  ega  hamda  ularga  yuklatilgan 
majburiyatlarni bajara oladigan professional xodimlarga egaligi. 
3. 
Bilim  va  malakasi  topshirilgan  vazifalarga  mos  keladigan  professional 
xodimlarga audit vazifalarni topshirish. 
4. 
Audit jarayonida yo’naltirilgan topshiriqlar asosida sifat talablariga rioya 
qilgan holda barcha ishlarni bajarish. 
5. 
Ayrim holatlarda xodimlarning bilim va malakasi etishmaganligi sababli 
auditorlik tashkilotidan kerakli konsultatsiyalarni olish. 
6. 
Auditorlik  tashkilotining  ish  sifati  nazorati  tizimini  samaradorligi  va 
ishonchliligini doimiy tekshiruvi bo’yicha bir guruh ishlarni amalga oshirish. 

---

 
79 
7. 
Yuklatilgan majburiyatlarni bajarmagan auditorlik tashkiloti xodimlariga 
zarur choralarni ko’rish. 
Auditorlik tashkiloti rahbari olib borilishi aniq bo’lgan tekshiruv uchun hamda 
auditning  umumiy  rejasida  aks  ettirilishi  lozim  bo’lgan  rahbarni  va  bosh  auditorni 
oldindan  tasdiqlangan  bo’lishi  kerak.  Tekshiruv  rahbari  va  bosh  auditor  tekshiruv 
ishtirokchilarining  professional  mahoratini    tahlil  qilishi  va  har  bir  ishtirokchining 
bilim  va  malakasidan  kelib  chiqqan  holda  ishlarini  taqsimlashi  zarur.  Tekshiruv 
rahbari audit jarayonida auditorlik tashkiloti tomonidan belgilangan ish sifati nazorati 
vositalarini  qo’llashga  majbur.  Bosh  auditor  va  tekshiruv  ishtirokchilariga 
topshirilgan  har  qanday  ishlar  shunday  tarzda  amalga  oshirilishi  kerakki,  uni 
buyurgan  rahbar  ijrochilarning  ana  shu  ishlarga  bilim  va  malakalarini    etarli 
ekanligiga  ishonchi  bo’lsin.  Shuningdek,  boshqaruv  topshiriqlarini  tayyorlashda 
umumiy  reja  va  audit  o’tkazishga  sarflanadigan  vaqtni  e’tiborga  olish  zarur. 
Ijrochilarga  yo’naltirilgan  topshiriklarni  etkazishning  asosiy  vazifasi  audit  dasturi 
hisoblanadi.  Ijrochilar  ishining  joriy  nazorati  boshqaruv  topshiriqlari  va  bajarilgan 
ishlar tekshiruvi kabi elementlardan iborat. 
Joriy  nazoratni  olib  boruvchi  professional  xodimlar  quyidagi  funktsiyalarni 
bajaradi: 

  yuklatilgan  topshiriqlarga  ijrochilarning  bilim  va  malakasi  etarliligini 
tekshiradi; 

  yuklatilgan topshiriqlarni ijrochilarga tushunarli ekanligini tekshiradi;            

  bajarilayotgan  ishlar  auditning  umumiy  rejasi  va  dasturiga  muvofiqligini 
aniqlaydi; 

  audit  jarayonida  aniqlangan,  buxgalteriya  hisobi  va  audit  yuzasidan  kelib 
chiqqan muammolarni aniqlash. 
Bajarilgan  ishlar  natijalarini  tekshirish  har  bir  ijrochi  va  xodimlar  tomonidan 
amalga oshiriladi. Ish natijalari tekshiruvini amalga oshiruvchi xodimlar tekshirilgan 
ish  hujjatlariga  o’zlarining  imzolari  yoki  shartli  belgilarini  qo’yishlari  lozim.  Zarur 
hollarda  esa  tekshiruvchilar    tekshiriluvchi  harakatlariga  baho,  tavsiya  yoki  izohlar 
berishi  mumkin.  Auditorlik  tashkiloti  rahbari  bajarilgan  ish  natijalari  tekshiruvini 

---

 
80 
faqatgina audit o’tkazgan guruh xodimlariga emas, balki boshqa zarur malakaga ega 
bo’lgan  mutaxassislarga  ham  topshirishi  mumkin.  Auditorlik  tashkilotidagi  bunday 
mustaqil  va  parallel  tekshiruv,  yirik  va  murakkab  xo’jalik  yurituvchi  sub’ekt  auditi 
sharoitida tavsiya etiladi.