X. X. Komilova, U. A. Vohidova

16-chizma. Naqsh turlari
Materialga naqsh quyidagi usullarda solinishi mumkin: yeshish
-   ip eshilib turli  naqshli  tasma qilinadi;  o‘rish -   ip yoki tasmani  har 
xil  usulda  o ‘rab  naqsh  hosil  qilinadi;  to‘qish  -   qo‘l  yoki  mexanik 
dastgohda  naqsh  ishlanadi;  bosma  -   maxsus  qoliplar  bilan  naqsh 
bosiladi;  ikat  -   tanda,  arqoq  yoki  tanda  va  arqoq  iplariga  dastlabki 
naqsh  solinadi  (avr  gazlamalari:  xon-atlas,  beqasam);  batik  -   erkin 
rasm  solish,  gazlamada  bo‘yashdan  oldin  naqsh  chizilib,  ranglar 
chegarasiga  zaxira  qilinadi  va  so‘ng  bo'yaladi;  trafaret  yordamida 
naqsh  solinadi;  gazlamaga  kashta  usulida  naqsh  solinadi;  maxsus
76

---

moddalar  yordamida  dastavval  bo’yalgan  gazlamada  naqsh  o ‘yma 
usulda  solinadi;  gazlamaga  naqsh  erkin  rasm  solish  usulida 
qilinadi.
Gazlama  yuzasiga  naqsh  qo‘yidagicha  taqsimlanishi  mumkin: 
rapportli  -   naqsh  muayyan  tartib  bo‘yicha  gazlama  yuzasiga  tekis 
solinadi;  hoshiyali  -   tanda  ipi  yo‘nalishi  bo'yicha  naqsh  hoshiya 
turida  solinadi;  kuponli  -   naqsh  m a’lum  kupon  kabi  solinadi; 
rapportsiz -  ko'pincha naqsh erkin solinsa qat’iy rapporti bo‘lmaydi 
(17-chizma).