X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

Subekvatorial o‘rmonlar.
 
Ekvatorial o‘rmonlardan shimol va janubda 
subekvatorial o‘rmonlar zonalari joylashgan bo‘lib, ular Braziliya hamda Gviana 
yassi tog‘liklarining shimoliy yonbag‘irlarini egallaydi. Braziliya yassi tog‘ligidagi 
subekvatorial o‘rmonlarda yomg‘irli mavsum uzoq davom etadi, qurg‘oqchil davr 
esa uch-to‘rt oygacha cho‘ziladi. Shu sababli o‘rmonlarda bargini to‘kadigan 
daraxtlar soni orta boradi. Gviana yassi tog‘ligining shimoliy yonbag‘irlari sernam 
musson iqlim ta’sirida bo‘lganligi uchun bu yerda qurg‘oqchil davr ikki oygacha 
cho‘ziladi. Binobarin, Gviana yassi tog‘ligining shimoliy yonbag‘irlarida nam 
musson iqlim deyarli yil davomida barqaror topganligi tufayli bargini to‘kadigan 
o‘rmonlar o‘rnida doimiy nam subekvatorial o‘rmonlar vujudga kelgan, qizil laterit 
tuproqlar yaxshi rivojlangan. Subekvatorial o‘rmonlarda yiliga 2000-3000 mm 
yog‘in yog‘adi. 
Savannalar va siyrak o’rmonlar.
 
Janubiy Amerika savannalari Afrika 
savannalaridan ancha farq qiladi. Ular subekvatorial iqlim mintaqalari hududidagi 
nisbatan atmosfera yog‘inlari kamroq yog‘adigan pastekisliklarda va yassi 
tog‘liklarda tarkib topgan. Materikning shimoliy yarim shardagi savannalarida, 
o‘tloq tabiat majmualarida daraxt o‘simliklar, ayniqsa palmalar va akasiyalar o‘sadi, 
janubiy yarim shardagi savannalarda esa aksincha daraxtlar ahyon-ahyonda 
uchraydi. Braziliya yassi tog‘ligining markaziy qismlaridagi savannalarda iqlim 
sharoiti ancha kontinental va qurg‘oqchil bo‘lgani uchun bu yerda past bo‘yli siyrak 
daraxtlar, daraxtsimon kaktuslar o‘sadi. Savannalarda fasllar yaxshi ifodalangan. 
Ayniqsa qurg‘oqchil qish va sernam yoz bir-biridan keskin farq qiladi. Ammo qish 
bilan yoz oylarining havo haroratida keskin farq sezilmaydi va o‘rtacha oylik harorat 
+20
0
+25° C ni, Yillik yog‘in miqdori o‘rtacha 1500 mm ni tashkil etadi. 
Janubiy Amerika savannalarining hayvonot dunyosi Afrika savannalariga 
qaraganda uncha boy emas. Bu yerda hayvonlardan kichik bug‘ular – mazamlar, 
yovvoyi cho‘chqalar – pekarlar, zirhlilar – shox moddadan iborat qalqoni bo‘lgan 
sut emizuvchi hayvonlar, chumolixo‘rlar, kemiruvchilar, yirik qushlardan nandu 
tuyaqushi yashaydi. Savannalar zonasining tabiati va landshaft tarkibi xilma-xil. Bu 
yerda sernam savanna, savanna o‘rmonlari, quruq savanna, cho‘lga aylangan 
savanna, siyrak o‘rmonli savanna va butazorli savanna kabi ladshaft majmualari 
mavjud.