X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

Leykopeniya ko'pincha donachali (birinchi navbatda neytrofil-
lar) leykositlarning kamayishi hisobiga bo'ladi, ya’ni bunda
agranulositoz kuzatiladi. Agranulositoz asosan 2 xil bo'ladi:
1. Miyelotoksik agranulositoz, masalan, ionlovchi radiatsiya,
turli toksinlar (jumladan infeksion) ta ’sirida qon yaratuvchi
to'qimalar shikastlanib, leykoloez sustlashadi.
2. Immun agranulositoz, u quyidagi turlarda bo'lishi mumkin:
a) gaptenli immun agranulositoz — turli toksinlar, jumladan
dori-darmonlar ta ’sirida vujudga keluvchi (ko'pincha ma’lum
dorilarga sezgirligi ortgan organizmlarda);
b) autoimmun agranulositoz — -turli autoimmun kasalliklarda
uchrovchi.
Aytilgan hollarda leykositlar hosil bo'lgan antitanalar ta’sirida
parchalanadi.
Ayrim vaqtlarda agranulositozning izoim m un shakli ham
uchraydi (m asalan, ayrim yangi tug'ilgan bolalarda — ona
organizmining bola leykositlariga qarshi antitanalar hosil qilishi
va bola leykositlarining parchalanishi).
223

---

Leykopeniya (asosan agranulositoz)ning tug'ma (yoki irsiy)
shakllari ham uchrashi mumkin.
Irsiy agranulositozning mexanizmlari 2 xil bo'lishi mumkin:
1. Qon yaratuvchi to'qimalarda leykopoezning pasayishi;
2. Leykositlarning ko'mikdan periferik qonga o'tishining
sekinlashishi.
Eozinofillarning qonda kamayishi og'ir o'tkir infeksiyalar
(masalan, ich terlamada, Kushing sindromida), boshqa kasal­
liklar va stress holatlarida kuzatiladi.
Limfositlarning kamayishi — limfositopeniya yosh bolalar va
o'smirlarda ayrisimon bezning gipoplaziyasida (odatda, tug'ma
gamma-globulinemiya bilan birgalikda) yuzaga keladt: Kattalarda